M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

O‘zbekistonda anesteziologiya-reanimatologiya xizmatining 
tashkil etilishi va rivojlanishi
Respublikamizda  anesteziologiya-reanimatologiya  xizmati 
1966-yil dan  boshlab  rivojlana  boshladi,  ya’ni  shifokorlar  mala-
kasini  oshirish  oliygohida  anesteziolog-reanimatologlar  tayyorlash 
kursi  ochildi.  Keyinchalik  oliygohga  qarashli  birinchi  shahar 
klinikasida  anesteziologiya-reanimatologiya  kafedrasi  tashkil 
etildi  (1970).  Unga  professor  A.S.  Zarzar  boshchilik  qilib,  kafedra 
yosh  mutaxassislarni  aspirantura  va  klinik  ordinaturaga  qabul 
qila boshladi. Hozirgi vaqtda respublikamizning klinika va kafed-
ralarida shu soha bo‘yicha 40 dan ortiq professor, 8 ta tibbiyot fani 
doktorlari, 60 ga yaqin fan nomzodlari xizmat qilib kelmoqdalar.
Anesteziologiya-reanimatologiya  xizmati  uch  bosqichda 
boshqariladi:
O‘zbekiston  Respublikasi  Sog‘liqni  saqlash  vazirligidagi 
 
–
bosh mutaxassis bosh anesteziolog-reanimatolog;
viloyatlardagi bosh mutaxassis;
 
–
tumanlardagi bosh mutaxassislar.
 
–

---

182
Respublikamizning  hamma  viloyatlarida,  tuman  kasalxona-
larida  va  tez  tibbiy  yordam  markazlarida  anesteziologiya-
reanimatologiya  bo‘limlari  mavjud,  ayrim  kasalxonalarda  esa 
mutaxassisliklar  bo‘yicha  anesteziologiya-reanimatologiya  bo‘- 
lim lari tashkil etilgan (masalan, tug‘ruqxona va bolalar kasalxo-
nalarida, kardiologiya bo‘limlarida va h.k.).
Anesteziologiya  xizmati  faqat  og‘riqsizlantirish  bilan  shu-
g‘ullanadi.  Bemorni  operatsiyaga  tayyorlash,  anesteziya  tu-
rini  aniqlash,  operatsiya  va  boshqa  tekshirish  muolajalarida 
organizm  ishini  sun’iy  boshqarish,  organizmni  operatsiya 
davomidagi  shikastlar,  ruhiy  toliqishlardan  asrash,  operatsiya 
tugagandan  so‘ng  bemorni  reanimatsiya  xizmatiga  (albatta 
bemor  uyg‘ongandan  so‘ng)  topshirib,  narkoz  kartasiga  yozib 
imzo  qo‘yish  bilan  chegaralanadi.  Bundan  keyingi  jarayonlar 
reanimatolog  javobgarligiga  o‘tadi.  Ko‘pchilik  viloyat  va  tuman 
markaziy  kasalxonalarida  qo‘shma  reanimatsiya-anesteziologiya 
va  jadal  davolash  bo‘limlari  mavjud  bo‘lib,  u  yerlarda  hozirgi 
davolash  usullari  qo‘llaniladi.  Katta  klinik  kasalxona  va  ilmiy 
tekshirish  institutlarida  bu  xizmatlar  alohida  ko‘rinishda  yoki 
har  sohaning  o‘z  reanimatsiyasi,  masalan,  neyroreanimatsiya, 
kardioreanimatsiya,  toksikologik  reanimatsiya,  operatsiyadan 
keyingi  reanimatsiya,  bolalar  reanimatsiyasi,  tug‘ruqxonalar 
reanimatsiyasi va hokazolar bo‘lishi mumkin.
Respublikamizda reanimatsiya-intensiv davolashda har 10000 
aholiga 10,7 ta kasal o‘rni to‘g‘ri keladi.
Respublikamizda  1992-yil  18-avgustda  Sog‘liqni  saqlash 
vazir ligining  445-sonli  «O‘zbekiston  Respublikasi  xalqiga  anes-
teziologiya-reanimatsiya  xizmatini  kelajakda  takomillashtirish  va 
yaxshilash  choralari  to‘g‘risida»  qabul  qilgan  qaroriga  muvofiq, 
shu soha xizmati takomillashtirib borilmoqda. Bu ikkala sohaning 
rivojlanishi, ko‘rsatiladigan xizmatlar yoki boshqa o‘xshashliklarini 
hisobga  olib,  anesteziologiya  va  reanimatsiya  emas,  balki  aneste-
ziologiya-reanimatologiya  xizmati  deb,  bu  soha  shifokorlarini  esa 
anesteziolog-reanimatologlar deb atashga kelishildi.

---

183
1999-yilda  Respublika  anesteziolog-reanimatologlarining  bi-
rin chi  syezdi  bo‘lib  o‘tdi,  Respublika  anesteziolog  va  reanima-
tologlari  assotsiatsiyasi  tashkil  etildi.  Bu  tashkilot  Yevropa  va 
Jahon anesteziolog-reanimatologlar tashkilotiga kiritildi. O‘zbekis- 
tonda anesteziolog-reanimatologlar tayyorlash va o‘qitish bo‘yicha 
Yevropa  regional  fondining  ochilishi  respublikamizda  aneste-
ziologiya-reanimatologiya xizmati rivojlanishiga turtki bo‘ldi.
2003–2010-yillarda  respublikamizga  250  dan  ortiq  narkoz, 
sun’iy  nafas  berish  apparatlari  va  boshqa  diagnostik  davolash 
asbob-uskunalari keltirildi.