M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

bemorlarni  reanimatsiya  va  intensiv  terapiya  bo‘limida 
davolashga ko‘rsatmalar:
koma holatlari;
 
–
shok holatlari;
 
–
o‘tkir nafas yetishmovchiligi;
 
–
o‘tkir yurak-tomir yetishmovchiligi;
 
–
o‘tkir buyrak yetishmovchiligi;
 
–
talvasa;
 
–
og‘ir zaharlanishlar;
 
–
tarqalgan peritonit;
 
–
katta operatsiyalar va operatsiyadan keyingi davrning og‘ir 
 
–
kechishi;
klinik o‘limdan chiqqan holat;
 
–
qonning ivish jarayoni buzilishi;
 
–
og‘ir kuyish, sovuq urush va nurlanish holatlari.
 
–
2.1. Reanimatologiyaning rivojlanish tarixi
Anesteziologiya  va  reanimatsiyaning  rivojlanishini  bir  necha 
davrga bo‘lish mumkin:
Birinchi  davr  –  eramizdan  oldingi  va  keyingi  yillarni  o‘z 
ichiga olib, tibbiyotda og‘riqsizlantirish usullari qo‘llanilgan.

---

181
Ikkinchi davr – 1842–1947-yillarni o‘z ichiga oladi. Bu davrda 
hayotning tugashi va organizmning so‘ngan funksiyalarini hayotga 
qaytarish bilan bog‘liq bo‘lgan nazariy bilimlar shakllangan.
Uchinchi  davr  –  ilmiy-amaliy  ishlar  bilan  shug‘ullanish 
davri.  Bu  davrda  organizmni  faqat  og‘riqsizlantirish  emas,  har 
qanday jarohat va og‘riq natijasida sodir bo‘ladigan asoratlardan, 
noxush holatlardan saqlash ishlari olib boril gan. Ana shu davrdan 
boshlab,  narkoz  va  mahalliy  og‘riqsizlantirish  to‘g‘risida  yetarli 
tajribaga ega bo‘lingan.
1966-yildan boshlab, ilmiy asosda rivojlanib, tabobat sohasida 
keng  qo‘llanila  boshlandi.  Shahar  va  viloyat  markazlarida  ilmiy 
tekshirish institutlari, bo‘lim va laboratoriyalar ochila boshlandi. 
1970-yillarga  kelib  esa  anesteziologiya  va  reanimatsiya  xizmati 
birlashib,  keng  va  ko‘p  qismga  ega  bo‘lgan  kasalxonalarda 
anesteziologiya va reanimatsiya bo‘limlari ochildi.