M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

Kalla  ichi  jarohatlari  –  chaqaloqlar  patologiyasida  muhim 
o‘rin egallaydi. Chunki kalla ichi jarohati kallaning ichki yuzasi 
va  bosh  miyaning  turli  sohalariga  qon  quyilishi  bilan 
xarakterlanadi  va  bolaning  ahvolini  juda  ham  xatarli  holatga 
tushirib  qo‘yishi  va  aksari  hollarda  bolaning  barvaqt  o‘limiga 
ham sabab bo‘lib qolishi mumkin.
 
Agar qon bosh miya qattiq pardasi va kalla suyaklari orasiga 
quyilgan bo‘lsa, bolada bosh miyaning qisilishiga xos alomatlar 
kuzatiladi.  Bordiyu  qon  miya  moddasiga  yoki  qorinchalarga 
quyilgan  bo‘lsa,  qon  quyilgan  sohadagi  miya  faoliyatining 
buzilish belgilari bilan namoyon bo‘ladi. Aksariyat hollarda esa 
qattiq parda va kalla suyagi ichki pardasi oralig‘iga qon quyiladi.
 
Sabablari.  Chaqaloqlarning  kalla  ichi  jarohatlariga  asosan 
quyidagi holatlar sabab bo‘ladi:
 
1. 
Asfiksiya va gipoksiya.
 
2. 
Homiladorlik toksikozlari.
 

---

 
89 
3. 
Tug‘uruqning vaqtidan ilgari boshlanishi, kechikib qolishi, 
tez o‘tishi.
 
4. 
Tug‘uruq  faoliyatining  susayib  qolishi,  uzoq  vaqt  suv 
kelmay turishi, suvning erta ketib qolishi.
 
5. 
Kindikning o‘ralib qolishi.
 
6. 
Bolaning patologik tarzda kelib qolishi.
 
7. 
Tug‘uruq yo‘llarida qisilib qolishi.
 
8. 
Operativ-jarrohlik amaliyotlarining qo‘llanishi.
 
Klinikasi. Kalla ichi jarohati olgan bolalarning asosiy belgi-
lariga  nafas  faoliyatining  buzilishi  (tezlashgan,  aritmik,  yuza, 
ingraganga o‘xshash, shovqinli, xirillagan), yurak-tomir tizimi-
ning o‘zgarishlari (keyinchalik taxikardiya bilan almashinadigan 
bradikardiya, puls maromining buzilishi), bola rangining oqarib 
ketishi,  tarqoq  sianozlar,  muskul  tonusining  avvaliga  pasay-
ganligi va keyinchalik patologik ravishda ortib ketishi, tug‘ma 
reflekslarning  pasayganligi  yoki  umuman  chaqirilmasligi, 
chaqaloq  ovozining  past,  monoton  chinqiriq  (
«miya 
chinqirig‘i
») sifatida bo‘lishi, qo‘l va oyoqlar, lablar va pastki 
jag‘ning  titrab  turishi  (tremor),  talvasalar  tutib  turishi,  katta 
liqildoqning  bo‘rtib  turishi  va  pulsatsiyaning  yaqqol  sezilib 
turishi, 
«botayotgan  quyosh»  (Grefe)  simptomining  borligini 
keltirish mumkin.
 
Klinik simptomlar qanchalik ifodalanganligiga va og‘irligiga 
qarab  kalla ichi jarohatlarining uch darajasi farq qilinadi: