M etning nom i tilga olinmasa, ulardan saqlanish mumkin, deb o ‘ylashgan

ay/ana,  uchburchak;

 fizikaga oid terminlar: jism ,  bosim,  harakat,  maydoni 

kimyoga oid term inlar:  suv,  kumush,  ishqor,  tuzlar va boshqalar. 

;

Term inlarning  m uhim   xususiyati  shundaki,  ular ko'p  m a’noli  bo'l 

maydi.  K o'chm a m a’nolarda ishlatilishi nihoyatda kam uchraydi. Masala 

ko'pgina tillarda bo'lgani singari o'zbek tilida ham  operatsiya so'zi term i 

sifatida:  1) tibbiyot  sohasida yorish,  kesish,  kesib olib tashlash,  yangisi 

solish va shu  yo'llar bilan kasallikni tuzatish  davolash m a’nosida;  2)  harbi 

sohada  biror  vazifa  va  maqsadni  amalga  oshirishga  qaratilgan  urus' 

harakatlari  m a’nosida;  3)  davlat  idoralarida rasmiy m uom ala  (masala 

bank operatsiyasi, pochta operatsiyasi kabi)  m a’nolarida qo'llaniladi.

M a’lumki, har bir soha terminologyasining shakllanish jarayoni adab‘ 

tilga xos bo'lgan omonimiya, sinonimiya va boshqa xildagi leksik-semant: 

ko'rinishlar bilan bog'liq holda kechadi.  Lekin ushbu holatlar o'zbek ter 

minologiyasining barcha sohalari uchun bir xilda emas.  Xususan,  hozir 

o'zbek ilmiy-texnikaviy terminologiyasida avj  olgan salbiy hodisalard 

biri ko'p shakllilik — sinonimiyadir.  Bunda birgina tushunchani ifodala 

uchun  turli so'z  (yoki so'z birikmalari)  qo'llanadi.  G archi bunday hoi 

vaqtinchalik bo'lib, term inlarni tartibga solish jarayonida bartaraf etilsa, 

da,  ammo  m a’lum  davr  mobaynida  u  term inlardan  foydalanishda tur' 

qiyinchiliklar va chalkashliklami yuzaga keltirishi mumkin.

106

---

Shuni alohida qayd etish kerakki, terminologiyada birgina tushunchani 

ifodalashda qo'llanadigan turli terminlami qanday atash masalasida m uno- 

zaralar ham mavjud. Chunonchi, ba’zi tilshunoslar terminologiyada neytrallik 

bo‘lishini hisobga olib, bir tushunchani anglatuvchi turlicha ifodalami «dublet