М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

= n(yH1 c ; ^ ) + y H
ctg
+—
(5.29)
Bu ifodani dastlab N. P. Puzirevskiy keltirib chiqargan, uning yordamida 
birinchi chegaraviy nuqtaga mos keluvchi bosimning qiymati aniqlanadi. Bosimning 
ushbu miqdori zamin uchun mutlaqo xavfsiz bo'lib, bu holatda grunt faqat zichlanish 
deformatsiyasi ta’sirida bo'ladi.
S of bog'lanishli gruntlar (p = 
0
; c *
0
) uchun (5.29) ifoda yanada sodda 
ko'rinishni oladi:
P b
= £LT L - c
(5.30)
yoki
a t - a
2
<
2
c
(5.31)
Bosh zo'riqishlar miqdorini (5.23) ifodadan 
z
= 0 bo'lgan hoi uchun (5.30) ga 
qo'ysak, quyidagi hosil bo'ladi:
Po ~ YU 
■
— ------- s i n a = с 
(5.32)
Bu ifoda o'zining eng yuqori qiymatiga 
sin a =1,0
bo'lganda erishadi, y a’ni: 
Р ь = Х - С
+ у11
(5.33)
G ru n tla r uchun yuqori bosim m iqdori 
(pt).
Zamin gruntlari uchun ikkinchi 
chegaraviy bosim deganda shunday bosim miqdori tushuniladiki, uning ta’sirida 
butun zamin bo'yicha yuqori muvozanat holati yuzaga kelib, grunt yuk ko'tarish 
qobiliyatini butunlay yo'qotishi 
mumkin. Yuqori bosim 
ta’sirida zaminlarda yuz 
beradigan siljish dcformalrsiyasini hisoblashda (5.17) tenglamani yuqori muvozanat 
shartlari bilan
birgalikda yechish talab etiladi.
Bunday masalani bir yo'nalishda uzluksiz yuklangan muallaq grunt uchun 
dastlab Prandtl va Rcysnerlar (1920-1921 y.) hal qilganlar. Bunday hoi uchun yuqori 
bosimning miqdori quyidagicha aniqlanadi:
72

---

5.6-rasm . T a sm a sim o n yu k ta sirid a y u z ag a k clu v ch i 
siljish n i ifo d alo v ch i c h iziq lar.