М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

2 .1-rasm. Qoya guruntlaming siljishiga 
qarshilik chizmasi
34

---

Ichki ishqalanish burchagining miqdori
grunt tarkibidagi zarralar g‘adir-budurligi,
ulaming 
zichligi 
va 
yirik 
zarralar
miqdoriga bog'liq ravishda 24° dan 48°
orasida o'zgaradi (2.2- rasm).
Sochiluvchan gruntlaming siljishga
qarshiligini tajribaxona sharoitida sinash
uchun 
bir 
tomonlama 
siquvchan
(odometr) va uch tomonlama siquvchan
(stabilomctr) deb nomlanuvchi uskunalar
.... ,. 
..... ,. 
mavjud (2.3-rasm).
siljishiga qarshilik chizmasi.
Ular quyidagicha ishlaydi (2 4- rasm). Asosiy asbob 
(a)
ustki va ostki 
qismlardan iborat bo'lib, ular orasiga ma’lum zichlikdagi namuna joylashtiriladi. 
Grunt tik yo'nalishda yuklangach 
(N ), asbobning yuqori qismiga 
siljituvchi
kuch (g ) ta’sir ettiriladi. Siquvchi 
N/
va siljituvchi 
Q 
kuchlaming miqdori 
ulaming namuna yuzasiga nisbati bilan aniqlanadi. Tajriba negizini 
N,
yukni 
o'zgartirmay 
Q
ning 
miqdori bosqichma-bosqich 
orttirib borish va maxsus 
o'lchov asbobi yordamida grunt holatini kuzatish tajriba asosini tashkil qiladi. Grunt 
namunasini siljishga olib keluvchi 
Q
 kuchning miqdori 
Ni
yuk ostidagi mazkur 
gruntning siljishga qarshiligi sifatida qabul qilinadi. Shundan so'ng tajriba yangi 
N 2
bosim ostida takrorlanadi.