М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

foydalanishga yaroqsiz bo‘lib qolishi mumkin. Buning asosiy sabablaridan biri 
yangi binodan uzatiluvchi bosim ta’sirida eski bino zaminidagi gruntlaming 
qo'shimcha zo'riqishidir. Natijada kutilmagan zo'riqishlar yuzaga kelib, eski 
bino devorlarida yoriqlar paydo bo'lishi, ba’zan esa, uning qiyshayishi, egilishi 
va h. kabi ko'ngilsiz holatlar yuzaga keladi.
Bunga asosiy sabablar quyidagilardir:
- eski bino zaminidagi gruntlami qazilgan xandaq tomon siljishi;
xandaqdan siljuvchi sizot suvlari ta’sirida foydalanilayotgan bino 
zaminidagi gruntlaming qo'shimcha namlanishi;
- yangi bino qurilishida foydalaniladigan barcha dinamik kuch tarqatuvchi 
uskunalar (qoziq qoqish, to'siq o'matish va h.) ta’sirida eski bino zaminidagi 
gruntlami qo'shimcha zichlanishi;
xandaq qazilishi oqibatida eski poydevor zaminidagi gruntlar ochilib 
qolib sovuqda muzlashi;
eski bino zaminidagi gruntlar bosimi ta’sirida xandaq devorini tutib 
turuvchi to'siqlaming siljishi;
yangi binodan uzatiluvchi bosim ta’sirida eski bino zaminidagi 
gruntlaming qo'shimcha zichlanishi.
Yuqorida qayd etilgan sabablaming barchasi ham ahamiyatli. Shuning 
uchun har qanday foydalanishda bo'lgan binolar yaqinida yangi bino qurish 
rejalashtirilsa mazkur sabablaming barchasi batafsil tahlil etilishi lozim.
18 bob. QULAY ZAMIN VA POYDEVORLAR NUSXASI
18.1 Umumiy ma’lumotlar
Poydevor loyihalash va barpo etish jarayonida quyidagi uchta masalani 
birgalikda hal etish lozim bo'ladi:
- qurilish maydonining geologik-gidrogeologik shart-sharoitlari;
bino va inshoot qurilmalarini zamin gruntlarining cho'kish holatiga 
munosabati;
- poydevor qurilishiga oid ish bajarish jarayonining xususiyatlari.