M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

§ 45. Baslawısh penen bayanlawıshtıń
sintaksislik baylanısı
Gáp ishinde baslawısh penen bayanlawısh eki túrli jol 
menen baylanısadı.
1. Baslawısh penen bayanlawısh bet hám birlik, kóp-
lik sanlarda kelisip baylanısadı.
Baslawısh betlik almasıqlarınan bolsa, bayanlawısh 
penen úsh bette hám sanda qosımtalar arqalı kelisiw 
arqalı baylanısadı. M ı s a l ı : 1. 
Men
házir gápimdi 
táriyiplewge 
kirisemen
. 
Bizler
shaydı erte 
iship atırmız
. 
(M. K.)
2. 
Sen
ele 
uyqılamadıń ba
? 
Sizler 
olardıń kewilli 
oynap júrgenin 
kórseńizler edi
. 
(M. K.)
3.
 Ol 
ádewir-aq 
ósti.
Olar 
hámme jerde 
órip júr
. 
(M. K.) 
Bul gáplerde 
men, sen
almasıqları I — II betlerde, 
birlik hám kóplik sanlarda kelisiw jolı menen baylanıs-
qan. 
Ol
almasıǵı III bette, tek birlik sanda baylanısıp 
kelgen.
Al, atlıqtan bolǵan baslawıshlar bayanlawısh penen 
tek III bette ǵana baylanısadı. M ısal ı: 1. 
Mansur atam
(ol) dárwazadan 
shıǵıp ketti
. 2. 
Palapan
qorqqanınan 
jerge 
qulap tústi
. 
Oksana
onı qolına 
aldı.
(M. K.)
2. Baslawısh penen bayanlawısh óz ara intonaciya 
arqalı baylanısadı. Baslawıshtan keyin ádettegiden góre 
sozılıńqılaw intonaciya islenip, irkilis jasaladı. Bun-
day jaǵdayda baslawısh penen bayanlawıshtıń arasına 
sızıqsha qoyıladı. M ı s a l ı : 1. Densawlıq — tereń baylıq. 

---

100
2. Balamnıń úlkeni — Dáwletnazar, kishisi — Sápiwra. 
3. Bul — Xojakól.
Atawısh bayanlawıshlar baslawısh penen III bette bet-
lik qosımtasız, orın tártibi arqalı da kelisip baylanısadı. 
Bunday jaǵdayda kishigirim intonaciya islenip, irkilis 
jasaladı, biraq sızıqsha qoyılmaydı. M ı s a l ı : Taw biyik. 
Jolı qıyın. Gá jer adır, gá jer budır... Jol shań. 
(Ó. X.)