M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

húrmet 
hám izzet kórsetiw, olarǵa miyrimli bolıw
— hárbir 
perzenttiń wazıypalarınıń biri. 
(Mustafa Hamiypashsha)
Ańlatıw:
Iyelik sepligindegi atlıq tartım qosımtalı 
kómekshi atawısh penen dizbeklesip kelgende iyelik 
sepliginiń qosımtası jalǵanbay keliwi de múmkin. Bun-
day jaǵdayda jay baslawısh boladı. M ı s a l ı : 1. 
El sheti 
kórinbeydi. 2. 
Toǵay ishi
meńirewlik. 3. Bul jerge, hátte 
adam izi
de túspegen. 
(Ó. X.)
166-shınıǵıw.
Oqıń. Qara hárip penen jazılǵan sózlerge dıqqat 
etip, olardıń dúzilisine qaray qanday baslawısh ekenin hám bir-
birinen ayırmashılıǵın túsindiriń.
1.
El aǵası
aqmaq bolsa, elin 
jolawshı
talaydı. 2. 
Ha-
qıyqatlıq 
— hadal júrektiń joldası. 
(Naqıl)
3.
 
Sadullanıń bir 
ózi
eki jigittiń islegenin isleydi. 
(N. D.)
4. Ustazı bolmaǵan 
adamdı 
ómirdiń ózi
tárbiyalaydı. 
(«Atalar sózi») 
5. 
Talant iyesin 
tárbiyasız qaldırıw 
zulım. 
Talantsız adamdı tárbiyalaw
— ómirdi 
zaya ótkiziw degen sóz. 6. 
Jaqsı ádet 
— jáhánde ullı mártebe 
hám úlken dárejege jetkeriwshi. Biraq, 
buǵan jetisiw
tek ilim 
hám ádet arqalı boladı. 
(Muinniddin Juwayniy) 
7. 
Qáwmetine 
isengen
qáddin búgip ótedi, 
kópshilikke isengen
maqsetine 
jetedi. 
(Naqıl)
167-shınıǵıw.
Kóshirip jazıń. Baslawıshlardı tawıp, olardıń astın 
sızıń hám dúzilisine qaray qaysı túri ekenin anıqlań.
1. Atamız úyimizdiń uzaǵın jaqın hám joǵın bar etiw 
ushın barlıq waqıt hárekette boladı. Ol biziń jasawımız ushın 
úy-jay tayarlaydı. Kiyindiriw ushın kiyim-kenshek tabadı. 
Iship-jewimiz ushın azıq-awqat tayarlaydı. Óz ata-anaların 
ırazı etpeytuǵın, olardı renjitetuǵın perzenttiń isi hesh waqıtta 
alǵa baspaydı hám eldiń aldında abırayı bolmaydı. 
(Mustafa 
Hamiypashsha)
2. Ata-ananıń xızmetin etiw hárbir perzenttiń minneti 
esaplanadı. 
(Jámiy)

---

92
3. Atalardıń doslıǵı balaların jaqınlastıradı. Ata-anasın 
húrmetlegen adamnıń ómiri uzaq boladı. Ata-ananıń sózine 
kirmegenniń jatatuǵın ornı ot ishinde boladı. 
(«Atalar sózi»)
168-shınıǵıw.
Kóshirip jazıń. Qospa baslawıshlardıń astın sızıp 
olardıń qanday sóz shaqaplarınıń dizbeginde dúzilgenin aytıń.
1. Biz ózimiz awılda óskenbiz. 
(Ó. X.)
2. Kewil kiri ayt-
sa keter, kóylek kiri juwsa keter. 
(Naqıl) 
3. Eki jaqsı bas 
qossa, qıl ótpeydi aradan. 
(Naqıl)
4. Ańlısqan el, el bolmas. 
5. Jaramas ádet kóp bolar, eń jamanı — kúnshillik. 
(Naqıl)
6. Dossız ómir ólim menen teń. 
(T. Q.)
7. Toǵaydan shıǵa 
bergende aldımnan torı atlı shıqtı. 
(A.Dáwqaraev)
8. Jaqsı dos 
is túskende biliner 
(Naqıl). 
9. Jaqsılıq etiw — opalı adamnıń isi. 
(Sh.S)
10. Bizler ekewimiz awıl xojalıǵında eginlerdiń jıyın-
terimine qatnastıq. 11. Elmurat degen kisi burın usı elattıń 
jasullısı bolǵan.