M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

§31. Turmıs-salt tańlaqları
Turmıs-saltqa baylanıslı sálemlesiw, xoshlasıw, qut-
lıqlaw, xoshemetlew, alǵıs aytıw t.b. mánilerde qollanıla-
tuǵın tańlaqlarǵa turmıs-salt tańlaqları delinedi.
Bul tańlaqlardıń toparına 
assalawma áleykum, waliy-
kum assalam, xosh, xosh bol, saw bol, qutlıqlayman, 
qutlı bolsın, qırmanǵa bereket, ápiw etiń, márhámat, 
raxmet, harma, bar bol, qayırlı kesh, kesewiń aǵarsın 
t.b. sózler kiredi.
Turmıs-salt tańlaqları kóbinese dialog gáplerde keń 
qollanıladı.
126-shınıǵıw
. Gáplerdi oqıń. Turmıs-salt tańlaqlardı tawıp, 
olardıń turmısqa baylanıslı qanday mánilerde qollanıp kelgenin 
túsindiriń.
Ibrayım attan túsip, keń peyillenip qushaǵın jaydı:
— Assalawma áleykum, baybetshe?
— Waliykum assalam! — Tanabay kelgenlerdiń qolınan aldı.
— Saw-salamatsız ba?
— Qudayǵa shúkir.
— Irza bol, jora? Meni keshir, esitip tursań ba, jora, meni 
keshir!
— Amanbısań, qutlı dalam? — dedi áste ǵana.
— Shúkir, Tolǵanay, sen keldiń be? 
(Sh. A.)
Sol baratırǵanda ol: Xosh bol, ene! Meni keshir, meniń 
ketkenim endi, — dedi. Men de onıń keyninen juwırıp 
baratırıp: Xosh bol, shıraǵım! Xosh bol, Áliyman. Baxıtlı 
bolǵaysań, xosh bol! 
(Sh. A.)
127-shınıǵıw
. Kóshirip jazıń. Tańlaq sózlerdiń astın sızıp, 
olardıń tańlaqtıń qaysı túri ekenin hám mánilerin aytıń.
1. Raxmet, Abdiraman, xalıqtıń balası. 
(I. Y.) 
2. — As-
salawma áleykum, aǵa! Aman-esen barmısań ǵarrı! 
(I. Y.)
3. Qaraǵım, sen at qoya ǵoy, — dedi Ulbosın. 
(N. D.)
4. — Ata, 
harma! — dep Sadullanıń betine qaradım. 5. — Bar bolıń, — dep 
qısqa ǵana juwap berdi. 
(N. D.)
6. Tawıqlar menen shójelerdi 

---

69
kórgen Turdıgúl: «Tót, ha tót», — dep quwdı. 
(J. A.)
7. Ura-ura! 
Jasasın biziń Watan! 
(N. D.)
128-shınıǵıw
. Oqıń. Tańlaqlardıń qaysısı tuyǵı sezim, qaysısı 
buyrıq, qaysısı turmıs-salt tańlaǵı ekenin ajıratıp, túsinik beriń.
1. Pay, qoysań-a, usınday waqıtta adamnıń miyine anek-
dot sıya ma? 2. Raxmet, Murat Muxammedovich, meniń 
jataqxanaǵa qaytıwım kerek edi. 3. Assalawma áleykum, 
qımbatlı dostım. 4. Yapırmay, saddaq bul adamlarǵa. 5. Haw, 
kel, Qasım inim. 
(K. M.)
6. Shók degende shógermiseń, kóp 
jasaǵan túye ekenseń. 
(Kúnxoja) 
7. Pah-pah, onıń sawabına ne 
jetsin. 8. Áy harmań, jigitler! 9. Táwbe! Kim oylaǵan aldınan 
jorıp, seni bunsha keledi ǵoy dep. 
(I. Y.)
129-shınıǵıw
. Oyıńızdan yamasa kórkem shıǵarmalardan 
tuyǵı-sezim tańlaqlarına 3 gáp, buyrıq tańlaqlarǵa 2, turmıs-salt 
tańlaqlarına 2 gáp tawıp jazıń. Olardıń hárbir túrine mısallar 
tiykarında túsinik beriń.