M. A1imardonov Toshkent Davlat iqtisodiyot universiteti “Moliya va soliqlar kafedrasi professori, I f. d B. Hamdamov

fond ta’minoti auditi
mulk auditi
samaradorlik-mahsuldorlik auditi


tizimlar auditi

3. 
   BNAning audit bilan bog'liq vazifasi aktning 13,21,23 va 24 bo'limlarini o'z ichiga oladi. Aktning 13 bo'limi BNA dagi vazifasi
   

Hindistonning jamlanma fondidan, har bir shtat va har bir qonun chiqauvchi organlarga ega bo’lgan hududiy birlashmalardan ajratiladigan xarajatlarni audit qilish va hisobotlarda ko’rsatilgan mablag'larni qonuniy asosda va murojaat etilgan xizmat yoki maqsadlar uchun to’g’ri taqsimlanganligi va hukumat boshqaruviga xarajatlarni mos kelishini aniqlashdir.

Hisobotlarning aniq va to'liq tekshirilishi to'lov dalillari va voucher haqiyqiyligida namoyon bo'ladi. Fond ta'minoti auditining maqsadi hisobotlarda ko'rsatilgan mab1ag'larni qonuniy asosda to'langan yoki murojaat qilingan xizmat yoki maqsadlar to’g'ri taqsimlanganiga ishonch hosil qilish hisoblanadi.

Hukumat birlashmalarining, shtat hukumatlarining va hududiy birlashma hokimyatlarining o'z1ashtirma hisobotlari tegishli hukumatlar tomonidan tuziladi va saqlanadi. Nazoratchi va bosh auditor tomonidan ko’rib chiqiladi va audit qilinadi. Qolgan shtat hukumatlarining o'zlashtirma hisobotlari yuqorida qayd etilgan hisobotlar yordamida nazoratchi va bosh auditor tomonidan tuziladi va saqlanadi. Bu audit jarayonida xarajatlarning hukumat boshqaruviga mos kelishida namoyan bo'1adi (Doimiy audit).

Audit mulkni ijro etish harakatini ham tekshiradi va mulk xarajatlaridagi halollik, iqtisodiy va qonunchilik belgilari, xarajatlar sabablari, yo'qotishlar, behuda va foydasiz xarajatlar to'grisidagi mulohazalar va ularni rasmoiylashtirilishini ko’rib chiqadi (Mulk auditi).

Samaradorlik va mahsuldorlik auditi rivojlantirish dasturlarining bajarilish samaradorligi va jarayonini har tomonlama baholash hisoblanadi. Bu audit qay darajada va baholash va soliq yukini aniqlashda urinib ko’riladi, ijtimoiy va iqtisodiy maqsadlar ko’rib chiqiladi, erishilishi kerak bo'1gan narx darajasi; bo'lim yoki agentlik qay darajada o’zining moliyaviy majburiyatlarini bajaryabdi va ularning iqtisodiy faoliyati dasturga muvofiq amalga oshirilganligiga ishonch hosil qilish. Tizimi auditda tashkilot va tizimlar boshqarish, hisob berish, hisoblash va ichki nazorat tahlil qilinadi va sifat standartlari va ijro etish baholanadi. Actning 13 bo'limida nazoratchi va bosh auditor birlashmaning, shtatlarning va qonun chiqaruvchi organlarga rga hududiy birlashmaning barcha operatsiyalari auditlashi hamda tasodifıy fondlar va ijtimoiy hisoblarga bog'1iq va savdo ishlab chiqarish, foyda, yo’qotishlar hisobotlari va balans varaqasi, boshqa qo’shimcha hisobotlar birlashmalar, shtat yoki hududiy birlashma bo'linmalarida saqlanishi va auditlanishi qayd etilgan. 13 bo'1imda nazoratchi va auditor tamonidan audit qilingan hisobotlar, operatsiyalar, xarajatlar haqida hisob berish ham nazoratchi, auditor vazifasi hisoblanadi.

Nazorat uchun savollar

1. 
   Davlat moliyaviy nazorati deganda nima tushunasiz?
   
2. 
   Rejadan tashqari davlat moliyaviy nazoratini amalga oshirish qanday hollarda amalga oshiriladi?
   
3. 
   Umumdavlat moliyaviy nazorat turlarini ayting.
   
4. 
   Budjet nazorati funksiya va vazifalarini ayting.
   
5. 
   Davlat moliyaviy nazoratning asosiy prinsiplari qaysilar?
   
6. 
   Davlat moliyaviy usullarini ayting.
   
7. 
   Qonuniy nazoratni amalga oshirish deganda nimani tushunasiz?
   
8. 
   O'zbekiston Respublikasi Hisob palatasi Davlat moliyaviy nazoratida qanday vazifalarni amalga oshiradi?
   
9. 
   O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Nazorat-taftish bosh boshqarmasi Davlat moliyaviy nazoratida qanday vazifalarni amalga oshiradi?
   
10. 
    Hindiston davlati davlat moliyaviy nazoratining o’ziga xos jixatlarini ayting.
    

TEST SAVOLLARI VARIANTLARI

1. 
   Budjet tizimi» fanining predmeti?
   
   1. 
      O'zbekiston Respublikasida Budjet tizimi mexanizmlarini va dastaklarini o’rganishdir
      
   2. 
      davlat Budjeti va davlat maqsadli jamg'armalari daromadlari va xarajatlarini o’rganish
      
   3. 
      Budjetlararo munosabatlarni o’rganish;
      
2. 
   Talabalarga Budjet tizimi Budjetlari haqida nazariy bilimlar berish, ularda mamlakatda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarning bugungi bosqichida O'zbekiston Respublikasi Budjet siyosatining asosiy yo’nalishlari va ularni hayotga tadbiq etish yo'11ari boyicha asosiy ko’nikmalar hosil qilishdan iborat
   
   1. 
      Budjet tizimi vazifasi
      
   2. 
      Budjet tizizmi maqsadi
      
   3. 
      Budjet tizimi tamoyili
      
3. 
   Mamlakat moliyaviy resurslarining davlat ihtiyorida markazlashish darajasini aks ettiruvchi davlat budjetining hajmi qanday omillarga bog'liq?
   
   1. 
      iqtisodiyotning rivojlanganlik darajasiga;
      
   2. 
      davlatning iqtisodiyotga aralashish darajasiga;
      
   3. 
      korxona, xo’jalik yuritish usullariga tashkilot va muassasalardagi
      
   4. 
      jamiyat tomonidan xal etilayotgan iqtisodiy va ijtimoiy vazifalarning xarakteriga, iqtisodiyotda va ijtimoiy soha-tarmoqlarda amalga oshirilayotgan tarkibiy o’zgarishlarning ko’lamiga va boshq.
      
   5. 
      a va b
      
4. 
   Budjet so'zining manosi?
   
   1. 
      charm karmon, hamyon
      
   2. 
      yigindi
      
   3. 
      jamgarma
      
5. 
   Davlat bilan xo’jalik sub’ektlari hamda aholi o’rtasidagi qiymat taqsimlanishi jarayonida paydo bo’luvchi moliyaviy munosabatlar?
   
   1. 
      budjet tizimi
      
   2. 
      takror ishlab chiqarish
      
   3. 
      budjet
      
6. 
   Budjet munosabatlarining huquqiy asoslari?
   
   1. 
      Davlat boshqaruvining har bir pog‘onasida Budjet jarayonida sodir bo‘1adigan Budjet munosabatlarini tartibga soluvchi qonuniy-huquqiy va meyoriy hujjatlar
      
   2. 
      Davlat ixtiyoridagi markazlashgan pul fondlarini tuzish va ishlatish bilan bog‘liq bo‘1gan pul munosabatlari
      
   3. 
      Budjet daromadlari, xarajatlari va taqchillikni moliyalashtirish manbalarining turli belgilariga ko‘ra guruhlanishi
      
7. 
   Unitar davlatlarda nechi pog‘onali Budjet tizimi amal qiladi?
   
   1. 
      4
      
   2. 
      3
      
   3. 
      2
      
8. 
   Jahon amaliyotida davlat tuzilishining shakllariga mos ravishda bir qancha Budjet tuzilishi modellari amal qiladi, shularni ko'rsating?
   
   1. 
      oddiy va murakkab
      
   2. 
      markazlashmagan model; markazlashgan model; aralash model.
      
   3. 
      rejali, rejasiz va aralash
      
9. 
   Budjet tuzilishining qaysi modelida markaziy va mahalliy Budjetlar avtonom (mustaqil) bo‘lib, ularning har biri o‘z xarajatlarini to‘liq qoplay oladigan daromad manbalariga ega bo‘ladi.
   
   1. 
      markazlashgan
      
   2. 
      b) markazlashmagan
      
   3. 
      c) aralash
      
10. 
    Budjet kodeksi qachon qabul qilingan? a) 2015
    

b) b) 2014
c) c) 2013

11. 
    AQShning natijaviylikka yo‘naltirilgan Budjetlashtirish amaliyoti konsepsiyasini joriy etish bosqichlari nectar?
    
    1. 
       4
       
    2. 
       5
       
    3. 
       6
       
12. 
    “O'zbekiston Respublikasi o'z moliya va pul-kredit tizimiga ega. O’zbekistonning davlat Budjeti Respublika Budjetidan, Qoraqalpog’iston Respublikasi Budjetidan va mahalliy Budjetlardan iborat” ?
    
    1. 
       O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 122-moddasida
       
    2. 
       Budjet kodeksining 122 moddasi
       
    3. 
       Budjetni tashkil qilish to g'risida qonunning 122 moddasi
       
13. 
    Tushunarlilik va Alohidalik(Yakkalik)budjetni tuzishning qaysi qonun qoidasiga kiradi?
    
    1. 
       Budjet loyihasi amaldagi hokimyat(hukumat)ning budjet siyosati va fiscal siyosati bilan muvofiq bo‘lishi kerak.
       
    2. 
       Budjet mexanizmining shakllanishi quyidagi omillar ta'sirida vujudga keladi:
       
    3. 
       Budjetni taqdim etishning shakllari va uslublari
       
14. 
    Budjetni taqdim etishning shakllari va uslublari ?
    
    1. 
       Yagonalik, maxsuslik davriylik, aniqlilik
       
    2. 
       Aniqlilik, oshkoralilik
       
    3. 
       Tushunarlilik va alohidalilik
       
15. 
    Kongressning ikkala palatasi ham tomonidan olib boriladigan, lekin prezident imzosini talab qilmaydigan xatti-harakat
    
    1. 
       NYB
       
    2. 
       parallel rezalyutsiya
       
    3. 
       budjet rezalyutsiyasi
       
16. 
    Budjet kodeksida nechta tushunchaga tariff berilgan?
    
    1. 
       37
       
    2. 
       38
       
    3. 
       39
       
17. 
    Yangi soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar belgilanishini, imtiyozlar to’liq yoki qisman bekor qilinishini, soliq solinadigan baza oshirilishini nazarda tutuvchi soliq to’g’risidagi qonun hujjatlari, ular rasmiy ravishda e'lon qilingan paytdan e'tiboran kamida nechi oy o’tgach, amal qilinadi?
    
    1. 
       3 oy
       
    2. 
       6 oy
       
    3. 
       1 yil
       
18. 
    Budjet tasnifi kim tomonidan tasdiqlanadi?
    
    1. 
       Moliya vazirligi
       
    2. 
       Oliy Majlis
       
    3. 
       Prezident
       
19. 
    Budjetni muhim tasniflash tizimlari?
    
    1. 
       Obyekt muhimligi tasnifi; Funksional tasnif.
       
    2. 
       Mahalliy tasnif, respublika bo'yicha
       
    3. 
       Daromadiga ko'ra tasnif, iqtisodiy tasnif
       
20. 
    Foizli to'1ovlar umumiy xarajatlarning iqtisoiy tasnifi boyicha qaysi bo“limiga kiradi?
    
    1. 
       Chiqim xarajatlari
       
    2. 
       o“tkazma to“lovlari
       
    3. 
       budjet resurslarining yalpi capital shakllanish
       
21. 
    21 ta raqamadan iborat daromadlar tasnifi tuzilmasida daromad turini kursatadigan qism nechta raqamdan iborat bo’ladi?
    
    1. 
       5
       
    2. 
       6
       
    3. 
       7
       
22. 
    Xarajatlar tasnifi tuzilmasida vzifa jihatdan tasnifi kursatadigan qism nechta raqamdan iborat bo'1adi?
    
    1. 
       5
       
    2. 
       6
       
    3. 
       7
       
23. 
    Budjet tizimini boshqarish to’g’ri ko'rsato1gan qatorni aniqlang.
    
    1. 
       Tuzish, ijro etish, Nazorat
       
    2. 
       Tuzish, xulosa berish, tasdiqlash
       
    3. 
       Rejalashtirish tashkil etish muvofiqlashtirish.
       
24. 
    Budjet tizimini boshqarish obyektlarini ko'rsating.
    
    1. 
       Oliy majlis, Vazirlar mahkamasi, Moliya vazirligi;
       
    2. 
       Budjet munosabatlari, daromatlari, xarajatlari
       
    3. 
       Davlat Budjeti tashkilotlari.
       
25. 
    Budjetni boshqarish jarayonida kimlar ishtirok etmaydi.
    
    1. 
       Oliy M, V mahkamasi
       
    2. 
       mahalliy davlat xokimiyat organlari
       
    3. 
       Hisob palatasi
       
26. 
    Markaziy va mahalliy davlat xokimiyati organlari budjetnomani kimga taqdim etadi.
    
    1. 
       Oliy majlisga,
       
    2. 
       Moliya vaziriga
       
    3. 
       Yuqori moliya organlariga
       
27. 
    Moliya vazirligi boshqarishdagi vakolatlaridan noto’g'ri ko’rsatilgan qatorni toping.
    
    1. 
       So'rovnomani to’ldiradi
       
    2. 
       Maqsadli jamg'armalar, Budjetlar ko’rib chiqadi
       
    3. 
       Budjet ssudalarini beradi.
       
28. 
    Budjet ijrosini shakllari noto’g’ri ko'rsatilgan qatorni toping.
    
    1. 
       Davlat Budjeti kassaviy ijrosi
       
    2. 
       Davlat Budjeti aralash ijrosi
       
    3. 
       Davlat Budjeti nazorat ijrosi
       
29. 
    G'aznachi1ik bo’limlarini ketmaketligini aniqlang.
    
    1. 
       Moliya vazirligi g'aznachi1igi, Toshkent shahar
       
    2. 
       Moliya vazirligi g'aznachilgi, Qoraqalpog’ Res, viloyatlat, Toshkent shahar
       
    3. 
       Moliya vazirligi g’anachiligi, viloyat Toshkent shahar
       

30 Davlat maqsadli jamg'armalar ijrosi kim tomonidan taminlanadi.

1. 
   Vazirlar mahkamasi
   
2. 
   Moliya vazirligi
   
3. 
   Oliy majlis
   

31. 
    Moliya vazirligining bank xisob varag’iga xizmat ko’rsatganligi uchun necha foiz xaq oladi.
    
    1. 
       3 %
       
    2. 
       1 %
       
    3. 
       Olmaydi
       
32. 
    Xarajatlarni to’lash uchun ruxsatnoma kim tomonidan beriladi.
    
    1. 
       Xisob palatasi
       
    2. 
       Vazirlar mahkamasi
       
    3. 
       Prezident
       
33. 
    Budjetlararo munosabatlar modellariga qaysilar kirmaydi.
    
    1. 
       Koopirativ
       
    2. 
       Individual (yakka)
       
    3. 
       Markazlashtirilgan.
       
34. 
    Moliya yili mobaynida budjetlar o'zgarganda yuqori va quyi turuvchi budjetlar o'rtasida yuzaga keladigan o'zaro pul munosabatlari.
    
    1. 
       Dotatsiya
       
    2. 
       Budjet sudasi
       
    3. 
       Budjetlararo o'zaro xisob-kitoblar.
       

31. 
    Dotatsiya qanday xolatda ajratiladi.
    
    1. 
       Inqirozga uchraganda
       
    2. 
       Ochilganda
       
    3. 
       Daromadlarda xarajat ko’payganda.
       
32. 
    Budjet ssudasi vaqtinchalik kassa uzilishini qoplash maqsadida qancha vaqtga beriladi.
    
    1. 
       1 yilga
       
    2. 
       9 oyga
       
    3. 
       3 oyga
       
33. 
    Budjet ssudasini subsidiyadan farqi.
    
    1. 
       budjet ssuddasini muddati uzoq bo’ladi
       
    2. 
       budjet sudasini qaytarish sharti bo’ladi
       
    3. 
       subsidiya maqsadsiz bo’ladi.
       
34. 
    Budjetlararo munosabatlar modellariga qaysilar kirmaydi.
    
    1. 
       Koopirativ
       
    2. 
       Individual (yakka)
       
    3. 
       Markazlashtirilgan.
       
35. 
    Moliya yili mobaynida budjetlar o’zgarganda yuqori va quyi turuvchi budjetlar o’rtasida yuzaga keladigan o’zaro pul munosabatlari.
    
    1. 
       Dotatsiya
       
    2. 
       Budjet sudasi
       
    3. 
       Budjetlararo o’zaro xisob-kitoblar.
       
36. 
    Dotatsiya qanday xolatda ajratiladi.
    
    1. 
       Inqirozga uchraganda
       
    2. 
       Ochilganda
       
    3. 
       Daromadlarda xarajat ko’payganda.
       
37. 
    Budjet ssudasi vaqtinchalik kassa uzilishini qoplash maqsadida qancha vaqtga beriladi.
    
    1. 
       1 yilga b) 9 oyga c) 3 oyga
       
38. 
    Budjet ssudasini subsidiyadan farqi.
    
    1. 
       budjet ssuddasini muddati uzoq bo’ladi
       
    2. 
       budjet sudasini qaytarish sharti bo’ladi
       
    3. 
       subsidiya maqsadsiz bo’ladi.
       
39. 
    O‘zbekiston Respublikasining jamlangan (konsolidatsiyalashgan) budjeti tarkibiga qaysilar kiradi?
    
    1. 
       Davlat budjeti;
       
    2. 
       davlat maqsadli jamg‘arma1arining budjetlari;
       
    3. 
       O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi mablag‘lari.
       
40. 
    Davlat budjeti qanday darajadagi budjetlardan iborat?
    
    1. 
       O‘zbekiston Respublikasining respublika budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjetlari
       
    2. 
       Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti
       
    3. 
       Barcha javoblar to’g'ri
       
41. 
    Davlat maqsadli jamg‘armalari nechta?
    
    1. 
       5 ta
       
    2. 
       6 ta
       
    3. 
       4 ta
       
42. 
    O‘zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasini boshqarish Kengashi tarkibini kim belgilaydi?
    
    1. 
       Oliy majlis
       
    2. 
       Vazirlar mahkamasi
       
    3. 
       Jamg’arma rahbari
       
43. 
    Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi qachon tashkil qilingan?
    
    1. 
       2006 yil 11 iyun
       
    2. 
       2006 yil 11 may
       
    3. 
       2007 yil 11 iyun
       
44. 
    Vazirliklar, davlat qo’mitalari va idoralarning Budjetdan tashqari jamg’armalari mablag'1aridan nima maqsadda foydalanadi?
    
    1. 
       moddiy-texnik bazani mustahkamlash
       
    2. 
       xodimlarni moddiy rag'batlantirish va boshqa xarajatlarni qoplash uchun
       
    3. 
       barcha javoblar to’g’ri
       
45. 
    Vazirliklar, davlat qo'mitalari va idoralarning Budjetdan tashqari jamg'armalari mablag'larini shakllantirish va ulardan foydalanish tartibi qaysi organ tomonidan belgilanadi?
    
    1. 
       O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
       
    2. 
       Oliy majlis
       
    3. 
       Moliya vazirligi
       
46. 
    “Budjet tashkilotlarini rivojlantirish jamg'armasi” kodi qanday? a) 4001
    

b) 4003
c) 4004

31. 
    Budjet jarayoni, odatda, Budjet faoliyatining necha bosqichini o'z ichiga oladi?
    
    1. 
       4 ta
       
    2. 
       5 ta
       
    3. 
       6 ta
       
32. 
    Davlat Budjetining va davlat maqsadli jamg'arma1ari Budjetlarining loyihasini tuzish qanday ketma-ketlikda amalgam oshiriladi?
    
    1. 
       Budjet so'rovini tuzish tartibini yuborishni;
       
    2. 
       Budjet so'rovlarini hamda asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar prognozlarini tayyorlash va taqdim etishni;
       
    3. 
       Budjet so'rovlarini ko'rib chiqish va jamlashni;
       
33. 
    Davlat Budjeti loyihasini tuzish uchun mas'ul organlar —
    
    1. 
       Moliya vazirligi, Vazirliklar, davlat qo'mita1ari
       
    2. 
       mahalliy davlat hokimiyati organlari
       
    3. 
       barchasi
       
34. 
    Budjet mab1ag'larini taqsimlovchining rivojlantirish dasturi nimalarga asoslanadi?
    
    1. 
       O'zbekiston Respublikasining qonunlari, O'zbekiston Respublikasi Prezidenti qarorlari
       
    2. 
       O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari va O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari
       
    3. 
       Barchasi
       
35. 
    O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi har yili qaysi muddatgacha kelgusi davr uchun Budjet so’rovini tuzish tartibini so’raydi?
    
    1. 
       1 may
       
    2. 
       15 aprel
       
    3. 
       15 mart
       
36. 
    Smetalarning qanday turlari amalda qo’llaniladi?
    
    1. 
       Yakka smetalar; Yig'ma smetalar
       
    2. 
       Umumlashtirilgan smetalar;
       
    3. 
       Barchasi
       
37. 
    Smeta xarajatlari nechta guruhdan iborat?
    
    1. 
       2 ta
       
    2. 
       3 ta
       
    3. 
       4 ta
       
38. 
    Doimiy faoliyat ko’rsatuvchi budjet tashkiloti boyicha xarajatlar smetalari qaysi davrlarni o'z ichiga oladi?
    
    1. 
       1 yanvardan 30 dekabrgacha
       
    2. 
       1 fevraldan 31 yanvargacha
       
    3. 
       1 yanvardan 31 dekabrgacha
       
39. 
    Tashkilotlarning xarajatlar smetasi nechta nusxada tuziladi?
    
    1. 
       2 ta
       
    2. 
       3 ta
       
    3. 
       4 ta
       
40. 
    Budjet tashkilotlari va Budjet mab1ag'lari oluvchilarning xarajatlar smetalarini, Budjet mablag'larini taqsimlovchining jamlanma xarajatlar smetalarini tasdiqlash joriy moliya yilining qaysi muddatigacha amalga oshiriladi?
    
    1. 
       10 maygacha
       
    2. 
       1 martgacha
       
    3. 
       1 maygacha
       
    4. 
       10 martgacha
       
41. 
    Balanslashtirilgan budjet deb nimaga aytiladi.
    
    1. 
       budjet defetsit bo’lganda
       
    2. 
       budjet profedsid bo'1ganda
       
    3. 
       teng bo’lganda
       
42. 
    Davlat budjeti taqchiligi arxivga solishni to g'ri ko’rsatilmagan qatorni toping.
    
    1. 
       M bankda pu1 chiqarish
       
    2. 
       Aholidan kelasi yillar sog'liq1arni undirish
       
    3. 
       Davlat mulkini sotish orqali
       
43. 
    Budjet taqchiligini qoplash maqsadida Markaziy bank kreditlaridan qancha muddatga foydalanish mumkin.
    
    1. 
       1 yil
       
    2. 
       1 yilgacha
       
    3. 
       mumkin emas
       
44. 
    Defedsidni moliyalashtirish manbalari guruhlari to’g'ri ko’rsatilgan qatorni
    

toping.

1. 
   ichki tashqi
   
2. 
   uzoq muddatli, qisqa muddatli
   
3. 
   yuqori, quyi
   
31. 
    Budjedda ijobiy qoldiq vujudga kelganda davlat qanday yo'l tutadi.
    
    1. 
       soliqlarni tushiradi
       
    2. 
       soliqlarni ko’taradi
       
    3. 
       xarajatlarni ko’paytiradi