M. A. Raxmatullayev, B. I. Ganiyeva

Miqdoriy chegaralanishlar
 
Kutubxonalar fondidagi materiallarni nusxalash va ko‘paytirishda 
faqat shaxsiy va notijorat maqsadlarda foydalanish uchun ruxsat etiladi, 
boshqa hech qanday maqsadlarda foydalanish mumkin emas. Taxminan 
shunday mazmundagi matn kutubxonalarning nusxalash bo‘limi 
qoidalariga kiritilgan. Britaniya kutubxonasi o‘z foydalanuvchilarini 
nusxalashning maqsadi: ilmiy tadqiqot yoki mustaqil ta’lim olish 
maqsadida 
ekani 
va 
hech 
qanday 
tijorat 
maqsadlariga 
yo‘naltirilmaganligi 
haqidagi 
blank-ariza 
to‘ldirilishi 
haqida 
ogohlantiradi. Britaniya kutubxonalari va Fransiya Milliy kutubxonasi 
saytlarida miqdoriy belgilariga ko‘ra chegaralanishlar ko‘rsatilgan.
Fransuzlar bu borada liberal: kitoblarga nisbatan quyidagi qoidalar 
qo‘llaniladi. Bunga ko‘ra ishning umumiy hajmidan 10%ni nusxalash 
mumkin, vaqtli nashrlarni esa – nashrning 30% ni nusxalash mumkin. 
Britaniya kutubxonasi:

kitob yoki broshyura, hisobotlarni 5%gacha, yoki bitta bo‘limni;

bitta maqolani butunligicha yoki agar maqola katta bo‘lsa, jurnal, 
gazetaning 5%gacha; 

konferensiya materiallaridan bitta maqolani butunligicha, agar 
maqola katta bo‘lsa 5%gacha; 

hikoya va she’rlarning antologiyasining 5%gachasi, agar 10 
varraqdan ortmasa; 

sud materiallari yoki chop etilgan ma’ruzalarning bir butuni yoki 
5%gacha nusxalashga ruxsat beradi. 
Dunyoning yetakchi kutubxonalarining mualliflik huquqi va 
nusxalash bo‘yicha normativ talablarining asosiy manbalari quyidagilar:
http://www.copyright.gov/fls/fl102.html
Copyright – Fair use (AQH 
Kongress kutubxonasi)
 
http://www.bl.uk/services/npo/pdf/microfilmquality.pdf 
(Britaniya 
kutubonasi) 
http://www.bnf.fr/site_bnf_eng/tools/copyright.htm
Bibliothèque 
nationale de France : Small reminder on french copyrights (Fransiya 
Milliy kutubonasi) 
http://www.bnf.fr/pages/dernmin/pdf/photocopies.pdf 
-o`sha yerda
http://www.lib.helsinki.fi/english/services/rapidcopies.htm
 
(FiN 
Milliy kutubonasi)
 
http://www.kb.dk/en/priser/foto/foto_8_generelle_betingelser.html
(Daniya Qirollik kutubxonasi) 

---

46 
http://www.nla.gov.au/pub/gateways/issues/77/story08.html 
The 
Fair Dealing Review and its importance for Australian libraries by Sarah 
Waladan 
Executive Officer of the Australian Digital Alliance (ADA) and 
Copyright Adviser (law and policy) for the Australian Libraries 
Copyright Committee (ALCC).