M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

Parta ustki qismining o‘tiruvchiga nisbatan 15° pastga og‘ishi gigiyenik talablarga javob beradi.
Partalar va stollarning ustki sathi tabiiy taxta rangida yoki yashil, sariq va havo rangga bo‘yalgani ma’qul, bunda yorug‘likni qaytarish koeffitsiyenti 35—55% atrofida bo‘ladi. Shuningdek, stollar va stullar ham gigiyenik talablarga javob beradi. Shu bois ham hozir sinflar stol va stullar bilan jihozlanayapti.
Bolalarni antropometrik belgilarni hisobga olib partalarga o‘tqizish ularning to‘g‘ri rivojlanishiga ta’sir qilib qolmay, ish qobiliyatini ham oshiradi.

6. 
   §. SINF TAXTALARIGA QO‘YILADIGAN GIGIYENIK TALABLAR
   

Sinflardagi taxtalar, asosan, ikki devorga o‘rnatilgan va ko‘ch- ma taxtalarga bo‘linadi. Taxtadagi yozuv hammaga ko‘rinishi uchun oxirgi qatordagi partalar yoki stollarga nisbatan oraliq ko‘pi bilan 8—9 m bo‘lishi kerak. Bunday masofada sinf taxtasiga yozilganlarni o‘quvchi yaxshi ko‘radi.
Sinf taxtalarining yuzasi yaltiramaydigan, silliq jigarrang yoki to‘q yashil tusdagi linoleum, rezina yo bo‘lmasa plastmassadan tayyorlanadi. Taxtaning pastki cheti partalar balandligidan sal yuqoriroq (poldan hisoblaganda 85—95 sm baland) bo‘lishi kerak. Yaxshi ko‘rinib turadigan bo‘lishi uchun taxtalar tepasiga qo‘shimcha chiroq o‘rnatish ham mumkin.

6. 
   §. MAKTAB O‘QUV USTAXONALARIGA QO‘YILADIGAN GIGIYENIK TALABLAR
   

O‘quvchilarning mehnat bilan shug‘ullanishi ularning jismoniy va aqliy jihatdan uyg‘un rivojlanishiga imkon beradi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari mehnat darsida qo‘l mehna- tining yengil turlari (karton, plastilin, gazlamalar) bilan shug‘ul- lanadilar, o‘rta va yuqori sinf o‘quvchilarining mehnat darsi har xil kasbni egallash bo‘yicha ustaxonalarda, ishlab chiqarish korxonalarida, jamoa xo‘jaliklari dalalarida, fermalarda o‘tadi.
Mehnat darsining samaradorligi ko‘p jihatdan gigiyenik ta- lablar asosida tashkil qilinishiga bog‘liq. Mehnat darsi ham boshqa fanlar singari 45 minut davom etishi kerak. Boshlang‘ich sinflarda ikki darsni qo‘shib o‘tishga ruxsat etilmaydi, 5—8-sinflarda ikkita mehnat darsi qo‘shib o‘tilishi mumkin, lekin har 45 minutdan so‘ng o‘n daqiqali tanaffus beriladi. Yuqorida qayd qilinganidek, boshlang‘ich sinflarda uchinchi darsda 5—7-sinf o‘quvchilarining ustaxonalardagi amaliy mashg‘ulotlarni esa ertalabki 3—4-dars- larda, peshingi o‘qishda 1—2-darslarda o‘tkazish kerak. Chunki, mehnat darsida turli harakatlar natijasida organizmda qon aylanishi, miya hujayralarining kislorod bilan ta’minlanishi yax- shilanadi. Bu esa ish qobiliyatining tiklanishi va keyingi darslarda o‘zlashtirishning yaxshilanishiga imkon beradi.