M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

kelmaydi. Suv harorati avval 30°C atrofida bo‘lishi kerak, uni asta-sekin pasaytirib, 15°C va undan ham pastroq tushiriladi.
Muolaja muddati, keyin badanni artib ishqalashni ham qo‘shib hisoblaganda, 3—4 daqiqa davom etishi kerak.
Yozda chiniqtirishning eng yaxshi rohatbaxsh usuli dushda, suv havzalarida, anhorlarda va boshqa joylarda cho‘milishdir. Dush hammadan ko‘ra kuchli fiziologik ta’sir ko‘rsatadi. Suv harorati oldiniga 30—32°C, muolaja qabul qilish muddati ko‘pi bilan bir daqiqa bo‘ladi. Keyinchalik dushda cho‘milish mud- datini ikki daqiqagacha uzaytirish va suv haroratini pasaytirish mumkin. Organizm yaxshigina chiniqqandan keyin qarama- qarshi haroratli kontrast dush muolajasini qo‘llash mumkin. Bunda 35—40°C va 15—20°C haroratli suvni 3 daqiqa davomida

2. 
   3 marta galma-gal ustdan quyib turiladi (Sharko dushi). Salga shamollab, surunkali kasalliklar bilan og‘rib yurgan bolalarga chiniqish usuli tariqasida issiq-sovuq dushda cho‘milish tavsiya etilmaydi. Ochiq suv havzalarida cho‘milish ham bir qadar ehtiyot bo‘lishni talab qiladi, chunki bunda organizm suv, havo va quyosh yog‘dularining birgalikdagi ta’siriga uchraydi. Dengiz suvida esa organizm mexanik ta’sirdan tashqari, kimyoviy ta’sirga ham uchraydiki, bu muolaja cho‘miluvchiga juda yaxshi sog‘lomlashtiruvchi omil sifatida ta’sir qiladi.
   

«Cho‘milish» mavsumini suv bilan havo harorati kamida 18—20°C bo‘lib turgan mahalda boshlash va suv harorati 14—15°C, havo harorati esa 16—17°Cga tushganda tugatish kerak. Qish kezlari ochiq suv havzalarida cho‘milish chiniqtirishning foydali shakli deb hisoblansa-da, bolalarning juda ko‘pchiligi uchun bu usul tavsiya etilmaydi, chunki bunday sovuq suv salomatlikka salbiy ta’sir qiladi. Suvda bo‘lish muddati uning haroratiga, ob-havo sharoiti va odamning nechog‘li chiniq- qanligiga bog‘liq. Avvaliga faqat 4—5 daqiqa cho‘milish kerak, keyin bu muddat asta-sekin uzaytirilib 15—20 daqiqa va bundan ko‘proqqa yetkaziladi. Sovuqroq suvda cho‘milib turish orga- nizmning barcha a’zolariga tetiklashtiruvchi ta’sir ko‘rsatadi. Natijada odamning kayfiyati va ruhiyati ko‘tarilib, ishtahasi ochiladi, moddalar almashinuvi yaxshilanadi.