М. Қ. Пардаев, Ш. С. Олтаев, Х. А. Улашев

1.Пул - кредит сиѐсатини амалга оширишнинг муҳим воситалардан 
бири – бу, ҳисоб ставкаси сиѐсатидир. Ҳисоб ставкаси ѐки қайта 
молиялаш ставкаси деб Марказий банк томонидан тижорат банкларига 
бериладиган ссуданинг фоиз ставкаси тушунилади.
Бу ссудаларни 
тижорат банклари айрим кўзда тутилмаган зарурат туғилганда ва молиявий 
аҳволи мустаҳкам бўлган ҳоллардагина оладилар. Ҳисоб ставкасининг 
пасайиши билан тижорат банкларида Марказий банкдан қўшимча 
захираларни олиш имкониятлари кенгаяди. Ўз навбатида, бу тижорат 
банкларининг захиралардан янги кредитлар бериш билан пул таклифини 
кўпайтиради. Яна шундай ҳоллар мавжудки, Марказий банк ҳисоб 
ставкасини кўтара бориб, тижорат банклари томонидан қўшимча 
захираларни олиш йўлидаги тўсиқларни бироз кўтаргандай бўлади ва 
кредитлар бериш бўйича уларнинг фаолиятини пасайтиради, шу йўл билан 
пул таклифини чеклайди. 
1.Агар ушбу ставка паст бўлса, унда тижорат 
банклари кўпроқ кредит олишга ҳаракат қиладилар. Натижада 
банкларнинг ортиқча захиралари ортиб боради ва муомаладаги пул 
массаси миқдорининг ошиб боришига олиб келади. Агарда ҳисоб 
ставкаси миқдори юқори бўлса, унда банклар камроқ кредит олишга, 
олганларини эса қайтариб беришга ҳаракат қиладилар, пировард 
натижада ортиқча банк захиралари қисқаради, муомаладаги пул 
миқдори камаяди. 
Бу кўрсаткичлар даражаси турли мамлакатларда иқтисодий вазиятга 
қараб турлича мақсадда бўлади. Масалан иқтисодиѐтда турғунлик 
элиментлари кўрингач инвестицияларни қўллаб қувватлаш ва умуман 
иқтисодий фаолликни ошириш учун АҚШ Федерал заҳира тизими ҳисоб 
ставкасини 2016 йилда бир фоизгача қисқартирди. Ўзбекистон 
Республикасида қайта молиялаштириш ставкаси 2016-2017 йилларда ўртача 
14 фоизни ташкил этди (7.2.-жадвал). Амалиѐтда, давлатлар ҳисоб ставкаси 
сиѐсатини очиқ бозордаги операциялар сиѐсати билан мувофиқлаштирилган 
ҳолда олиб боришга ҳаракат қиладилар.