Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

 
Мамлакатнинг 
экспорт 
салoҳияти
– 
муайян 
мамлакатнинг ўзида мавжуд бўлган ёки ишлаб чиқарилаётган 
ресурслари, маҳсулотларини экспортга чиқариш имконияти, 
қобилияти.
Мануфактура – 
оддий кооперацияга уюшган ишлаб 
чиқарувчилар ўртасида меҳнат тақсимотининг жорий 
қилиниши. Мануфактура қўл меҳнатига ва оддий меҳнат 
қуролларига асосланади. 
 Маржа
— валюта харидори ва сотувчиси курслари 
ўртасидаги фарқ. 
Маржа 
– банк, биржа савдо ва суғурта 
жараёнида ставка фоизлари, қимматбақо қоғоз курслари, 
товарлар баҳоси ўртасидаги фарқлар ва бошқа кўрсаткичларни 
англатиш учун қўлланиладиган термин. Масалан, банк 
терминологиясида маржа жалб қилинаётган ва берилаётган 
қарзлар суммасини турли хил тоифадаги қарз олувчиларга 
берилаётган кредит ставкаси ва ҳоказони билдиради. Маржа 
биржа 
савдосида 
ҳисоб-китоб 
ишларини 
амалга 
оширувчининг брокерга ёки брокернинг мижозларга қайд 
қилинган 
фъючерли 
битимлар 
қийматидаги 
ноқулай 
ўзгаришларни қоплаш учун берилади. 
 Маржинал (қўшилган) фойда
— сотиш нархи ва 
ўзгарувчан харажатлар йиғиндилари орасидаги фарқ. 
“Маржинализм”
- XIX асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб 
илмий-назарий оқим сифатида вужудга келиб, шакллана 
бошлади. У инглизча сўздан олинган бўлиб, кейинги, 
қўшилган деган маънони беради. Унинг асосчилари Австрия 
иқтисодий мактабининг намоёндалари (Карл Менгер, 
Фридрих фон Визер, Бем Баврек ва бошқалар) бўлиб, улар 
томонидан кейинги қўшилган товар нафлилигининг, меҳнат 
ёки ресурс унумдорлигининг пасайиб бориш қонуни деган 
назариялар ишлаб чиқилди.
 
Маржинализм
 
XIX асрнинг 70 - 
йиллари Жевонс, Менгер, Вальраслар томонидан очилган 

---

- 224 - 
иқтисодиётнинг 
методологик 
принципларидан 
бири, 
иқтисодий 
ҳодисаларни 
таҳлил 
этишда 
энг 
чекка 
кўрсаткичларга суянади. Истеъмолни ишлаб чиқаришдан 
устун қўяди. Қийматнинг меҳнат назарияси инкор этилади. 
Австрия мактаби вакиллари томонидан қўлланилган. XIX 
асрнинг ўрталарида француз иқтисодчиси Курно (1821 - 1877), 
немис иқтисодчилари Тюнен (1783 - 1850), Госсен (1810 - 
1858) биринчи бўлиб маржинал таҳлилни иқтисодий назарияга 
жорий этишга уринган. Унинг категориялари: қиммат, энг 
юқори, чегараланган наф, ноёблик, ишлаб чиқаришнинг энг 
юқори унумдорлиги ва бошқалар. Бу оқим иқтисодий фанда 
янги йўналиш неоклассик, яъни янги классик деб ном олди. Бу 
назариянинг йирик намоёндаларидан бири А. Маршалл бўлиб, 
у иқтисодий жараёнларнинг узвий боғланиши ва унинг 
нисбатларини ишлаб чиқишга ҳаракат қилди, бозор 
мувозанатини ва баҳосини аниқловчи омиллар талаб ва 
таклифдан иборат деб қаради. Бу назарий йўналишнинг 
намоёндаларидан бири Швейцария иқтисодчиси Леон Валрас 
бўлиб, у умумий иқтисодий мувозанат моделини ишлаб 
чиқишга ҳаракат қилди.