Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Давлат монополияси
– жамиятда муайян иқтисодий 
фаолиятни амалга ошириш, айрим товарларни ишлаб чиқариш 
ёки баъзи товарлар савдоси бўйича давлатнинг ягона мутлоқ 
эгалик қилиш ҳуқуқи. Давлат ўз монополияси бўлган фаолият 
турини яширин амалга оширишга йўл қўймаслик чора-
тадбирларини 
кўради. 
Ўзбекистонда 
давлат 
мулки 
ҳисобланадиган 
ва 
унинг 
тасарруфида 
бўлган, 
хусусийлаштирилиши ва сотиб юборилиши мумкин бўлмаган 
бойликлар, корхоналар, мол-мулк турлари ҳамда гуруҳлари 
давлат монополиясида бўлади. 
Давлат мулки
– мулкчилик шаклларидан бири, давлатга 
қарашли ва унинг вазифаларини бажариши учун зарур бўлган 
барча мол - мулклар ва мулкий ҳуқуқлар. Жаҳон тажрибасида 
давлат мулки асосан икки йўл билан пайдо бўлади: 1) давлат 
бюджети воситалари ҳисобига мол - мулк объектлари ёки 
давлат корхоналарини барпо этади; 2) давлат хусусий 
мулкчиликда бўлган мол-мулкни қисман ёки тўлалигича 
миллийлаштириш (национализация)ни амалга оширади. 
Ўзбекистон Республикасида давлат мулки республика мулки 
ва маъмурий-ҳудудий тузилмалар мулкидан ташкил топади. 
Республика мулкига
ер, ер ости бойликлари, ички 
сувлар,мамлакат ҳудуди доирасидаги ҳаво ҳавзаси, ўсимлик ва 
ҳайвонот дунёси, республика ҳокимият ва идора органлари 
мол-мулки, республика халқларининг маданий ва тарихий 
бойликлари, республика бюджети маблағлари, олтин - валюта 
заҳираси ва бошқа давлат фондлари, Ўзбекистон 
Республикасининг хорижий давлатлардаги мулки, давлат 
корхоналари, ташкилотлар, ўқув, илмий, илмий-тадқиқот ва 

---

- 91 - 
интеллектуал фаолият натижалари ва бошқалар киради. 
Маъмурий-ҳудудий тузилмалар мулки маҳаллий давлат 
ҳокимияти органлари мулки, маҳаллий бюджет маблағлари,
давлатга қарашли маданият, соғлиқни сақлаш, таълим 
муассасалари ва бошқалардан иборат.