Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Инкасса (лат. “incasso”) 
- тўлов ҳужжатларини кўрсатиб 
пул олиш. Тўлов ҳужжатлари асосан, банк томонидан 
кўрсатилади. Харидор ва товарлар етказиб берувчилар 
ўртасидаги ҳисоб-китоб нақд пулсиз олиб борилади, демак, 
банк пулни инкасса орқали олар экан, улар ўртасидаги ҳисоб-
китобни (счетдан ҳисобга маблағ ўтказиш) бажариш 
вазифасини олади.
 
Инкасса 
— мижоз (экспортёр) буйруғига 
кўра жўнатилган товарлар ёки хизматлар учун импортёрдан 
тўловни қабул қилиш ва бу маблағларни экспортёр ҳисобига 
ўтказиш операцияси. 
 Инкасса 
топшириқномаси
- 
корхона 
ва 
ташкилотларнинг ўз ҳисобига сузсиз маблағ ўтказиш лозим 
бўлган пайтларда тузиладиган ҳисоб-китоб ҳужжати. Инкасса 
топшириқномаси банкка қўйилаётганда ўша ҳужжатдаги 
суммани тасдиқловчи керакли ҳужжатларнинг асли ёки 
нусхаси бўлиши шарт. И. т. бўйича маблағларни ҳисобдан 
чиқариш 
тўлиқ 
ёки 
қисман 
амалга 
оширилади. 
Топшириқномадаги сумманинг бир қисми тўлангандан сўнг 
қолган қисми маблағлар тўпланишига қараб, тартиб билан 
тўлаб борилади.
Инқирозга қарши мўлжалланган чоралар дастури – 
Ўзбекистон Республикаси 
ҳукумати томонидан 2009 - 2012 
йилларга мўлжалланиб инқирозга қарши ишлаб чиқилган 
чоралар дастури бўлиб, мазкур дастурда талаб ва таклифни 

---

- 149 - 
рағбатлантиришга йўналтирилган бир қатор молиявий 
имтиёзлар ва барқарор иқтисодий ўсиш суръатларини 
таъминловчи чора-табдирлар мажмуи ўз аксини топган. 
Инқирозга қарши чоралар дастурида – белгиланган комплекс 
чора - тадбирлар қуйидаги бешта асосий вазифани ҳал этишга 
қаратилди: 
Биринчидан
– 
корхоналарни модернизация қилиш, 
техник 
ва 
технологик 
қайта 
жиҳозлашни 
янада 
жадаллаштириш, замонавий, мослашувчан технологияларни 
кенг жорий этиш. Бу вазифа авваламбор, иқтисодиётнинг 
асосий 
тармоқлари, 
экспортга 
йўналтирилган 
ва 
маҳаллийлаштириладиган ишлаб чиқариш қувватларига 
тегишлидир. 
Иккинчидан
– 
жорий конъюнктура кескин 
ёмонлашиб бораётган ҳозирги шароитда экспортга маҳсулот 
чиқарадиган корхоналарнинг ташқи бозорларда рақобатдош 
бўлишини қўллаб - қувватлаш бўйича конкрет чора-
тадбирларни амалга ошириш ва экспортни рағбатлантириш 
учун қўшимча омиллар яратиш, хусусан: а) айланма 
маблағларини тўлдириш учун корхоналарга Марказий банк 
қайта молиялаш ставкасининг 70 фоизидан ортиқ бўлмаган 
ставкаларда 12 ойгача бўлган муддатга имтиёзли кредитлар 
бериш; б) тайер маҳсулот ишлаб чиқаришга ихтисослашган, 
хорижий 
инвестиция 
иштирокида 
ташкил 
этилган 
корхоналарни бюджетга барча турдаги солиқ ва тўловлардан – 
қўшимча қиймат солиғи бундан мустасно – озод қилиш 
муддатини 2012 йилгача узайтириш; в) банклар кредитлари 
бўйича тўлов муддати ўтган ва жорий қарзлар миқдорини 
қайта кўриб чиқиш, бюджетга тўланадиган тўловларнинг 
пенясидан кечиш ва бошқа муҳим имтиёз ва преференциялар 
бериш. 
Учинчидан 
– 
қатъий тежамкорлик тизимини жорий 
этиш, ишлаб чиқариш харажатлари ва маҳсулот таннархини 
камайтиришни рағбатлантириш ҳисобидан корхоналарнинг 
рақобатдошлигини ошириш. Шу мақсадда 2008 йили хўжалик 
юритувчи субъектларнинг иқтисодиётимиздаги етакчи тармоқ 
ва соҳаларда маҳсулот таннархини камида 20 фоиз туширишга 
қаратилган чора-тадбирларни амалга ошириш борасидаги 

---

- 150 - 
таклифлари маъқулланди. Шу билан бирга, Инқирозга қарши 
чоралар дастурида 2009 йилда барча турдаги энергия 
манбаларни ва коммунал хизматларнинг асосий турлари 
бўйича нархларнинг кўтарилишини чеклаш, яъни уларни 6-8 
фоиздан 
оширмаслик 
механизми 
ишлаб 
чиқилган. 
Тўртинчидан –
 
электроэнергетика тизимини модернизация 
қилиш, энергия истеъмолини камайтириш ва энергия 
тежашнинг самарали тизимини жорий этиш чораларини 
амалга ошириш. 
Бешинчидан
 – 
жаҳон бозорида талаб пасайиб 
бораётган 
бир 
шароитда, 
ички 
бозорда 
талабни 
рағбатлантириш орқали маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни 
қуллаб-қувватлаш иқтисодий ўсишнинг юқори суръатларини 
сақлаб қолишда ғоят муҳим аҳамиятга эга.