Ólshew haqqında túsinik

Ólshenerlik shamanı haqıyqıy ma`nisin anıqlaw.
Tosınarlı qátelikti normal nızam boyınsha (Gauss) bólistiriledi desek, ol halda ólshenerlik shamanıń haqıyqıy ma`nisi qo'yidagi formula boyınsha esaplab tabıladı.
X = ± tn σn,
bul jerde tn - St'yudent koefficiyenti.
Sonday etip, ortasha kvadratik qátelik ólshenerlik shamanıń haqıyqıy ma`nisi qálegen onıń ortasha arifmetik ma`nisi átirapında bolıw múmkinshiligınıń tabıwǵa múmkinshilik beredi. Eger, n→∞ bolǵanda σn →0 yamasa ólshew sanın kóbeytiw menen σn→0 ge umtila otirip baradı. Bul bolsa óz gezeginde ólshew anıqlıǵın asıradı.
Álbette, bunnan ólshew anıqlıǵın qálegenshe asırıw (kóteriw) múmkin degen juwmaqqa kelmaslik kerek, sebebi ólshew anıqlıǵı, tosınarlı qátelik tap úzliksiz qátelikke teńlesgenge shekem asadı.


Ólshew nátiyjelerin qayta islew.
Ólshew nátiyjelerin qayta islew usılların úyreniwden maqset, ólshew nátiyjesin ólshenerlik shamanıń anıq ma`nisine qanshellilik jaqın ekenligin anıqlaw yamasa onıń haqıyqıy ma`nisin tabıw, ólshewde payda bolatuǵın qáteliktiń ózgeris xarakterin anıqlaw hám aqır-aqıbetde ólshew anıqlıǵın bahalaw bolıp tabıladı.
Hár qanday fizikaviy shama o'lchanganda, onıń shamalıq ma`nisi anıqlanadı. Bul bahanı bolsa tosınarlı shama dep esaplanadı hám ol eki quraytuǵınnan ibarat boladı. Birinshi quraytuǵınsı tákirar ólshewlerde ózgermeytuǵın yamasa málim nızam boyınsha ózgeretuǵın bolıp, onı úzliksiz qátelik dep ataladı. Ekinshi quraytuǵınsı bolsa, tosınarlı qátelik boladı. Tosınarlı qátelikti bolsa, saplastırıw múmkin emes, sebebi bul qátelik usı waqıtta ne nátiyjesinde kelip shıqqanlıǵı uǵımsızlıǵınsha qaladı jáne onı ólshew nátiyjesine tásiri yamasa ólshew anıqlıǵın bahalaw matematikalıq statistika usılı járdeminde ámelge asırılıwı múmkin.
Ólshew processinde qopal (o'tkinchi) qátelik
yamasa aljasıqıw qátelik de payda bolıwı múmkin-ki, bul qátelik de tosınarlı qáteliktiń bir gruppası esaplanadı.
Qopal qátelik tiykarınan operator (gúzetshi) dıń qátesi menen yamasa onıń ásbap kórsetiwin nadurıs gúzetip jazıp alıwdan, hám de ólshewdi ótkeriw sharotini keskin ózgeriwinen kelip shıǵadı :

Qopal qátelikti kóbinese ólshew nátiyjelerin qayta islewde esapqa alınbaydı.
Ólshew qurallarınıń absolyut qateligi ólshenerlik shamanıń ózgeriwine baylanıslı, sol sebepli de absolyut qátelik ańlatpası eki quraytuǵınnan ibarat dep qaraladı. Mısalı : absolyut qáteliktiń ma`nisi tómendegishe ańlatpalanadı :
Qáteliktiń birinshi quraytuǵınsı ólshenerlik shamanıń ma`nisine baylanıslı bolmaydı hám ol additiv qátelik dep ataladı. Ekinshi quraytuǵınsı bolsa ólshenerlik shamanıń ma`nisine (ózgeriwine) baylanıslı bolıp, multiplikativ qátelik dep ataladı.