|
2-§. Referendum tayinlash
Yuqorida qayd qilinganidek saylov o’tkazish muddati konstitusiyada
belgilangan, shu muddatda Markaziy saylov komissiyasi saylov kampaniyasini
boshlanganligini e’lon qiladi.
Referendumni oldindan tayinlash mumkin emas. Hal qilinishi lozim bo’lgan
masalalar har qanday paytda paydo bo’lishi mumkin, shuning uchun qonun shunday
masalalar vujudga keldi deb hisoblovchi ayrim sub’ektlarga, referendum o’tkazish
tashabbusi bilan chiqish huquqini beradi.
Qonunga asosan referendum o’tkazish tashabbusi bilan:
O’zbekiston Respublikasi fuqarolari;
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari;
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti chiqishi mumkin.
Bular refendum to’g’risidagi tashabbus ko’rsatishda teng huquqga ega.
Fuqarolar referendum tashabbusi bilan chiqishi uchun ba’zi talablarni bajarishi
kerak, jumladan ular respublika bo’yicha referendumda ishtirok etish huquqiga ega
fuqarolarning besh foizini imzosini to’plashi kerak. Imzolar Qoraqalpog’iston
Respublikasi, Toshkent shahri va barcha viloyatlar orasida teng miqdorda to’planishi
kerak.
Referendumda ishtirok etish huquqiga ega har bir fuqaro yoki fuqarolar guruhi
referendum o’tkazish to’g’risidagi tashabbusni qo’llab-quvvatlovchi imzolarni
to’plash uchun kamida yuz kishidan iborat tashabbuskor guruhini tuzishi mumkin.
Tashabbuskor guruh tuzilgach uning vakolatli vakili guruhni ro’yxatdan
o’tkazishni so’rab Markaziy saylov komissiyasiga murojaat qiladi.
Arizaga quyidagilar ilova qilinadi:
fuqarolar tashabbuskor guruhi a’zolarining familiyasi, ismi, otasining
ismi, tug’ilgan sanasi, turar joy manzili, pasportining seriyasi va tartib raqami
ko’rsatilgan ro’yxati;
tashabbuskor guruhning vakolatli vakilini tayinlash haqidagi rasmiy
ishonchnoma;
guruh yig’ilishining bayonnomasi;
referendumga qo’yilayotgan masalalarning asosi (ta’rifi).
Markaziy saylov komissiyasi tushgan hujjatlarni ko’rib chiqib besh kun ichida
u guruhni ro’yxatga olish yoki olishni rad etish to’g’risida asosli qaror qabul qiladi.
Guruh ro’yxatga olinsa, vakolatli vakilga bu haqda guvohnoma beradi. Guvohnoma
olingach
referendumni
qo’llab-quvvatlovchi imzolar to’plash boshlanadi.
1
Qarang: Azizxо‘jaev A. va bоshqalar. О’zbekistоn Respublikasining Kоnstitutsiyasiga sharh. T.: О’zbekistоn
2013, 54-b.
2
Karimоv I.A. О’zbekistоnda demоkratik о‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarоlik jamiyati asоslarini
shakllantirishning asоsiy yo‘nalishlari. T.: О’zbekistоn, 2009, 15-bet.
212
Guvohnoma uch oy mobaynida haqiqiy sanaladi. Imzo to’plash harajatlari
tashabbuskor guruh hisobidan bo’ladi.
Imzo varaqalarining shaklini Markaziy saylov komissiyasi belgilaydi.
Varaqada imzo qo’yuvchilar: familiyasi, ismi, otasining ismi, tug’ilgan sanasi, turar
joy manzili, pasportining seriyasi va tartib raqamini ko’rsatadi.
Imzo varaqasi imzo to’plagan shaxs, shuningdek fuqarolar tashabbuskor guruh
vakolatli vakili tomonidan tasdiqlanadi. Unda ularning familiyasi, ismi, otasining
ismi, turar joy manzili, pasportining seriyasi va tartib raqami ko’rsatiladi.
Imzo to’plash qonun bilan tashviqot o’tkazish taqiqlanmagan joylarda
o’tkaziladi. Imzo to’plashda fuqarolarni majburlash yoki turli yo’llar bilan og’dirib
olishiga yo’l qo’yilmaydi.
Imzolar ma’muriy xududiy birliklar bo’yicha jamlanib Markaziy saylov
komissiyasiga topshiriladi.
Hujjatlarni taqdim etgan shaxsga guvohnoma beriladi.
Markaziy saylov komissiyasi hujjatlarni qonuniy to’ldirilganligini tekshirib,
o’n kun ichida Qonunchilik palatasiga o’z xulosasini yuboradi va bu haqda
O’zbekiston Prezidentini xabardor qiladi.
Imzo to’plashda qonun buzilishlari aniqlansa, referendum o’tkazish haqidagi
tashabbusni haqiqiy emasligi haqida Markaziy saylov komissiyasi qaror qabul qiladi.
Qonunga asosan referendum Oliy Majlis tomonidan tayinlanadi. Referendum
tayinlash Oliy Majlis palatalarining birgalikdagi vakolati hisoblanadi.
Qonunda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti referendum o’tkazish tashabbusi
bilan chiqqanda Oliy Majlisga murojaat etishi yoki referendum o’tkazish to’g’risida
o’z qarorini qabul qilishi ko’rsatilgan. Demak, Prezident ham referendum tayinlash
xuquqiga ega. Referendum tayinlanganda, unga quyilayotgan masala matni ham
tasdiqlanadi.
Oliy Majlis palatalarida referendum haqidagi tashabbusni ko’rib chiqish hamda
referendum tayinlash tartibi qonunda belgilab quyilgan. Xuddi qonun qabul qilinishi
singari bu masala avval Qonunchilik palatasida ko’rib chiqiladi.
Qonunchilik palatasi referendum o’tkazish tashabbusi haqidagi materiallarni va
mas’ul qo’mitaning xulosasini ikki hafta ichida ko’rib chiqadi va quyidagi
qarorlardan birini qabul qiladi:
referendumni tayinlash va o’tkazishni ta’minlash chora-tadbirlari to’g’risida;
referendum o’tkazish haqidagi tashabbusni rad etish to’g’risida;
referendum o’tkazish to’g’risidagi tashabbusda taklif etilgan qonun yoki
boshqa qarorni referendum o’tkazmasdan turib qabul qilish haqida.
Qonunchilik palatasining referendum oid qarori uch kun ichida Senatga va
tashabbuskorlarga yuboriladi.
Senat referendum o’tkazish haqida tashabbus materiallarini, Qonunchilik
palatasi qarorlarini, mas’ul qo’mitaning xulosasini ikki hafta ichida ko’rib chiqib:
referendum tayinlash va uni o’tkazishni ta’minlash chora-tadbirlari to’g’risida yoki
referendum o’tkazshni rad etish to’g’risida qaror qabul qiladi. Bu qaror uch kun
ichida Qonunchilik palatasiga va tashabbuskorlarga yuboriladi.
Senat referendumni o’tkazish haqida qaror qabul qilgan taqdirda uch kun
ichida Senat va Qonunchilik palatasining qarorlari matbuotda e’lon qiladi.
213
Palatalar qarorlarida referendum o’tkazish sanasi ham belgilanadi. Referendum
sanasi qaror e’lon qilingan kundan e’tiboran bir yarim oydan uch oygacha bo’lgan
davrda istalgan kunga tayinlanishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
