Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

“Saylоv jarayoni” tashkiliy hоdisa bо‘lib, о‘zida qоnun bilan belgilangan, 
saylоvlarni  legitimligini  ta'minlaydigan  bоsqichlarni  birlashtiradi.  Bоsqichlar 
esa, о‘z navbatida, о‘zida saylоvlarning aniq tadbirlari va saylоv harakatlarini 
mujassamlashtiradi  (birlashtiradi).  Buni  yanada  aniqrоq  va  sоdda  qilib 
ifоdalasak,  “saylоv  jarayoni”  saylоvlarni  tayyorlash  va  о‘tkaзishdan  turli 
tadbir va saylоv harakatlaridan ibоrat aniq bоsqichlar yig‘indisidir. 
 

---

127 
 
 
Ikkinchidan,  hali  “saylov  kampaniyasi”  boshlanmasdan  saylovga  taalluqli 
ayrim  tadbirlar  o’tkazilishi  mumkin.  2014-yil  12-mayda  hali  saylov  kampaniyasi 
boshlanmasdan,  (saylov  kampaniyasi  boshlanganligi  2014-yil  21-sentyabrda  e’lon 
qilingan),  O’zbekiston  Respublikasi  Markaziy  saylov  komissiyasi  “2014-yilda 
O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi,  xalq  deputatlari  viloyat,  tuman  va  shahar 
Kengashlari  sayloviga  tayyorgarlik  ko’rish  va  uni  o’tkazish  bo’yicha  tadbirlar 
Dasturi”ni tasdiqlagan.  
Dastur  ikki  qismdan  iborat  bo’lib,  birinchi  qism  “Tayyorgarlik  bosqichi”  deb 
atalib,  2014-yil  maydan  2014-yil  sentyabrgacha  bo’lgan  davrni  o’z  ichiga  oladi  va 
shu  davrda  saylov  kampaniyasiga  tayyorgarlik  bo’yicha  tadbirlar  rejasi  belgilangan. 
Demak,  shu  tadbirlarni  “saylov  jarayoni”dan  ajratib  tashlash  mumkin  emas,  ular 
saylovlarda  aholi  ongli  qatnashishini,  ularni  huquqiy  madaniyatlarini  oshirishga 
qaratilgan tadbirlar tizimidan iborat. 
Uchinchidan,  O’zbekistonda  Prezident  saylovi  hamda  vakillik  davlat 
hokimiyati 
organlaridan 
tashqari, 
fuqarolar 
yig’ini 
raislari 
va 
ularning 
maslahatchilarini  saylovi  ham  mavjud  bo’lib,  bu  saylov  ham  mamlakat  saylov 
tizimiga  kiradi,  “saylov  jarayoni”  esa  saylov  tizimining  bir  elementidir.  Bularning 
bari  “saylov  jarayonini”  “saylov  kampaniyasi”dan  kengligini,  “saylov  jarayoni” 
“saylov kampaniyasi”dan tashqarida (vaqtda) ham mavjud bo’lishini ko’rsatadi. 
Yuqoridagilardan  kelib  chiqib,  yuridik  adabiyotlarda  “saylov  jarayoni”ga 
berilgan quyidagi ta’rifni qo’llash mumkin.  
Bu  bosqichlar  va  ularga  kiruvchi  tadbir  hamda  saylov  harakatlarining  muhim 
xususiyati shundaki, ularning maqsadi, o’tkazishning vaqti va uning uchun vakolatli 
shaxslar va organlar hamda ularning mas’uliyati qonun va boshqa huquqiy hujjatlarda 
aniq, qat’iy belgilab qo’yiladi.  
O’zbekiston  Respublikasida  siyosiy  sohada  olib  borilayotgan  islohotlar  faqat 
saylov  qonunchiligini  takomillashtirishga,  saylov  prinsiplarini  kengaytirishga 
qaratilmay, “saylov jarayoni”dagi ayrim tadbirlarni ham yanada rivojlantirishga katta 
etibor berilmokda. 
Saylov qonunchiligiga kiritilgan oxirgi o’zgartirish va qo’shimchalarga asosan 
“saylov  jarayoni”ning  muhim  bosqichi  “saylovoldi  tashviqoti”  yangicha  tartibga 
solindi. Bu haqda keyingi bobda kengroq to’xtalamiz.