Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor  qiling!  Tanib  olish  uchun  ko‘rsatishni  o‘tkazishga 

tayyorgarlik  ko‘rishni  rejalashtirish  chog‘ida  quyidagilarni  nazarda 

tutish lozim: tanib olish uchun ko‘rsatishning maqsadi; tanib oluvchini 

tanib  olish  lozim  bo‘lgan  shaxs  yoki  narsaning  belgilari,  alomatlari, 

xususiyatlari  to‘g‘risida  oldindan  so‘roq  qilish;  tanib  olish  uchun 

ko‘rsatishni  o‘tkazish  to‘g‘risida  qaror  qabul  qilish;  tanib  oluvchini 

psixologik jihatdan tayyorlash; qidirilayotgan shaxs (narsa) bilan birga 

ko‘rsatiladigan ob’ektlarni tanlash; tergov harakati o‘tkaziladigan joy 

va vaqtni belgilash; xolislarni taklif qilish, tanib olish uchun ko‘rsatish 

jarayoni  va  uning  natijalarini  qayd  etish  uchun  zaruriy  texnik-

kriminalistik vositalarni tayyorlash.

 

---

 

299 

Agar kuzatish yuz bergan paytdan boshlab oradan uzoq vaqt o‘tgan 

bo‘lsa,  tabiiy  jarayonlar  tufayli  qidirilayotgan  sub’ektning  tashqi 

ko‘rinishida yuz berishi, shuningdek sun’iy yo‘l bilan kiritilishi (sochni 

bo‘yash,  soqol,  mo‘ylovni  qirib  tashash  va  sh.k.)  mumkin  bo‘lgan 

o‘zgarishlarni hisobga olish zarur.  

Malakali  o‘tkazilgan  birinchi  so‘roq  tanib  oluvchini  tanib  olish 

uchun  ko‘rsatishni  o‘tkazishdan  oldin  qayta  so‘roq  qilmaslik  imkonini 

beradi.  Agar  ob’ektning  o‘ziga  xos  belgilari  etarli  darajada  to‘liq 

aniqlangan  va  qayd  etilgan  bo‘lmasa,  tanib  oluvchini  yana  bir  marta 

so‘roq  qilish  va  yo‘l  qo‘yilgan  bo‘shliqlarni  to‘ldirish  tavsiya  etiladi. 

Bunday  so‘roq  qilish  tanib  oluvchi  sub’ekt  tashqi  ko‘rinishining  ilgari 

uning  xotirasidan  ko‘tarilgan  alohida  belgilarini  eslaganini  bildirgan 

hollarda ham o‘tkazilishi zarur. 

So‘roq  qilinuvchini  bo‘lg‘usi  tanib  olish  uchun  ko‘rsatishga 

psixologik  jihatdan  tayyorlash  juda  muhim  (ayniqsa  u  asosli  ravishda 

hayiqadigan  sub’ekt  ko‘rsatilgan  holda).  Odatda  tayyorlash  suhbat 

xususiyatiga ega bo‘ladi. Bunday suhbat jarayonida tergovchi ko‘rilgan 

xavfsizlik  choralarini,  mazkur  tergov  harakatini  o‘tkazish  tartibini 

tushuntiradi.  So‘roq  qilinuvchi  tergovni  qiziqtirayotgan  ob’ektni 

kuzatgan  holatlarni  aniqlayotganda,  uni  kuzatish  sharoitlari  (qaerda, 

qachon,  kechasi  yoki  kunduzi,  kuzatuvchining  o‘sha  paytdagi  ruhiy  va 

jismoniy holati va h.k.)ga aniqlik kiritish zarur.