Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

 
37-MAVZU. GIYOHVANLIK VOSITALARI BILAN 
BOG‘LIQ JINOYATLARNI TERGOVI 
 
Jinoyatlarning 
kriminalistik 
tavsifi. 
Jinoyat 
ishi 
qo‘zg‘atish.Giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalar bilan 
qonunga xilof ravishda muomala qilish bilan bog‘liq jinoyatlarni tergov 
qilish uslubining asoslari. Dastlabki tergov harakatlari. 
 
Jinoyatlarning kriminalistik tavsifi 
 
Ijtimoiy salbiy illatlardan biri bo‘lgan giyohvandlik eng dolzarb 
muammolardan biri bo‘lib, nafaqat respublikamiz, balki butun dunyoda 
keng jamoatchilikni jiddiy tashvishga solmoqda. Ushbu muammoning 
qay tartibda o‘z echimini topishi butun insoniyat ertasini belgilab berishi 
uning ko‘lami haqida tushuncha beradi. SHu sababli giyohvandlikning 
oldini olish va unga qarshi samarali kurashni tashkil etish butun jahon 
hamjamiyatidan barcha kuch va vositalarni birlashtirishni taqazo 
qilmoqda.
Insoniyat ertasi uchun giyohvandlik muammosining nechog‘li 
dolzarb ahamiyat kasb etishini ta’kidlar ekan, Prezidentimiz
I.A.Karimov BMT Bosh Assambleyasining 48-sessiyasida “Biz ana shu 
illatga qarshi kurashda keng ko‘lamli hamkorlik qilish tarafdorimiz. 
Jahonda ishlab chiqarilayotgan moddalarning talaygina qismi Markaziy 
Osiyoda tayyorlanganligi yoki uning orqali tashib o‘tilayotganligi hech 
kimga sir emas. Narkobiznesning tranzit yo‘nalishlari bir mintaqada 
jamlanishining o‘ziyoq mana shu dahshatli hodisani tugatishda jahon 
hamjamiyati o‘z imkoniyatlarini jamlab ishga solish uchun etarli asos 
bo‘ladi. O‘zbekiston barcha manfaatdor mamlakatlar va tashkilotlar 
bilan bu borada hamkorlik qilishga tayyor”
4
deb ta’kidlagan edi. 
4
Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. – Тошкент: Ўзбекистон, 1996. – Б.55.

---

529 
Darhaqiqat, respublikamiz xududidan narkotranzit sifatida foydalanib, 
olib o‘tilayotgan giyohvandlik vositalari miqdorining ham oshib 
borayotganligi hech kimga sir emas. “Tabiiyki, narkotik moddalarning 
bir 
qismi 
bizning 
mintaqamizga 
singib 
ketmoqda. 
Bu 
esa 
jinoyatchilikning o‘sishiga, yoshlarning buzilishiga, hatto millatning 
genofondi aynishiga sabab bo‘lmoqda”
5
. 
Giyohvandlikning alohida ijtimoiy yo‘nalishlarga ega bo‘lib 
borayotganligi, ya’ni, yoshlar va xususan voyaga etmaganlar, 
shuningdek ayollar orasida keng tarqalib borayotganligi uning 
xavfliligini 
yanada 
oshib 
borayotganligidan 
dalolat 
beradi. 
Ma’lumotlarga ko‘ra, giyohvandlik vositalarini iste’mol qiluvchilarning 
soni yildan yilga asosan yoshlar hisobiga o‘sib bormoqda. Eng 
achinarlisi surunkali giyohvandlikka mubtalo bo‘lganlar soni keskin 
ortib o‘z navbatida turli ijtimoiy muammolarga sabab bo‘lmoqda. 
Taxminiy hisob kitoblarga ko‘ra bugungi kunda umumjaxon miqyosida 
200 milliondan ortiq kishi turli xil giyohvandlik vositalarini iste’mol 
qiladi. SHundan taxminan 140 million kishi eng keng tarqalgan 
giyohvandlik vositasi marixuana cheksa, 13 million kishi kokain, 8 
million kishi geroin, 30 million kishi esa amfitamin turkumiga kiruvchi 
stimulyatorlarni iste’mol qiladi
6
. 
Ko‘knor yoki tarkibida giyohvandlik vositalari yoki psixotrop 
moddalar bo‘lgan taqiqlangan o‘simliklarni ekish, parvarishlab 
etishtirish hollarida ekin maydoni va bu ish bilan shug‘ullangan 
shaxsning kimligi, u o‘zi iste’mol qilishi yoxud boshqalarga o‘tkazish 
niyatida ekanligi aniqlanmog‘i lozim.
5
Каримов И.А. Ўзбекистон буюк келажак сари. – Тошкент: Ўзбекистон, 1998. –Б. 437-438.
6
Интерпол маълумоти асосида. Interpol, 4-th International Heroin Conference, Yangon, Myanmar, 23-rd – 26-th 
February 1999.