Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

buzish qurollaridan qolgan izlar
deb ataladi. Transport 
vositasining g‘ildiraklari va turli qismlaridan qoladigan izlar ham bor. 
Ekspertiza tekshiruvlari ham ana shu guruhlarga tegishli bo‘lgan 
izlarning xususiyatiga qarab o‘tkaziladi. Ob’ektlardagi izlarning hosil 
bo‘lish mexanizmini va iz qoldirgan ob’ektlarning aynanligini aniqlash 
trasologik tekshiruv orqali bajariladi. 
Izning hosil bo‘lish xususiyati uning alomatlari, shakli, o‘lchovi, 
qoldiqlari va boshqalarini o‘rganish orqali aniqlanadi. Mazkur 
tekshiruvga bevosita izni o‘zida aks ettirgan ob’ektni o‘rganish bilan 
erishiladi. Ob’ektning fotosurati, nusxasi faqat yordamchi vosita rolini 
o‘ynaydi. SHu bilan birga jinoiy ish materiallarini ko‘zdan kechirish 
bayonnomasi, fotosuratlari va chizmalari tekshiruvni bir muncha 
engillashtiradi. 
Qo‘l barmoq izlari 
 
Qo‘l (barmoq) izlari boshqa izlarga nisbatan ko‘proq uchrab turadi, 
chunki inson u yoki bu harakatni sodir qilganda qo‘l bilan ushlaydi, 
oladi va boshqa amallarni bajaradi.
Esda tuting! Trasologiya bu - izlarning hosil bo'lish mehanizmini, iz 
hosil qiluvchi ob'ektlarning guruh va individual mansubligini 
aniqlash, izlarning aksini qidirib topish, qayd etish va tekshirish uchun 
qo'llaniladigan ilmiy-tehnika vositalari va metodlarini ishlab chiqish 
haqidagi ta'limotdir.
E'tibor qiling! Daktilos - barmoq ma'nosini anglatadi. Tergov 
amaliyotida izlar asosida muayyan shahsning aynanligini daktiloskopik 
tekshiruv yo'li bilan aniqlash alohida ahamiyat kasb etadi.

---

78 
Qo‘ldan qoladigan izlarning ahamiyati izni hosil qiluvchi qo‘ldagi 
teri tuzilishining o‘ziga xosligi va takrorlanmasligi bilan belgilanadi. 
Anatomiya fanining ma’lumotlariga binoan teri ikki qavat, ya’ni derma 
va epidermis qatlamlaridan iborat bo‘lib, derma ichki qatlami, epidermis 
esa tashqi qoplovchi teri qatlamini tashkil qiladi. Ichki qatlam (derma)da 
teri tuzilishi silliq bo‘lmay o‘ziga hos papillyar (kashta) tuzilishi bilan 
tavsiflanadi. Kashtalar papillyar chiziqlar hosil qilib, ustki qatlam – bu 
chiziqlarni takrorlaydi.
Qo‘l kafti, barmog‘i yoki boshqa joyi zarar ko‘rganda ham 
(kuyish, kesilish va boshqalar) ustki qatlami ma’lum bir vaqt o‘tishi 
bilan to‘la va avvalgi holatga tiklanadi. Faqat terining ichki (derma) 
qatlami chuqurroq zararlansa, papillyar chiziqlari shikastlanib o‘rnida 
chandiq izlari hosil bo‘ladi. Bu ma’lumotlar amaliy va nazariy jihatdan 
qator tadqiqotlar asosida tasdiqlangan. 
Ma'lumot uchun! qo'l izlarining ahamiyati inson qo'li barmoqining ohirgi 
bo'g'imlaridagi papillyar chiziqlarning individual, ya'ni har bir shahsning 
o'ziga hos hususiyatiga ega bo'lishi va bu hususiyat insonning umri 
davomida o'zgarmas, mustahkam tasvirga egaligidadir. Terining tuzilishi 
insonning homiladalik davrida shakllanib, umri bo'yi o'zgarmay va 
o'lgandan so'ng ham to'liq chirish yuz berganga qadar saqlanib qoladi. 
Teri kashtasining hususiyati, undagi barcha alomatlar yig'indisi ikkinchi 
shahsda takrorlanmasligidadir.
Barmoqdagi papillyar chiziqlar uch 
qismdan iborat 
kashtaning ichki shaklini chizib 
boruvchi chiziqlar 
kashtaning bazis chiziqlari 
ichki shaklning tashqari qismidagi, 
ya'ni yon atrofdagi chiziqlar 
Esda tuting! Kashtaning ichki chiziqlar oqimi atrof chiziqlar oqimi bilan uchraydigan joy 
delta deb nomlanadi.

---

79 
Izlar kashta chiziqlarining necha oqimdan iboratligiga va bu 
oqimlarning yo‘nalish shakliga qarab tasniflanadi. Barmoqdagi papillyar 
kashtalar ana shu oqimning