Loyiha bu aniq bir maqsadga erishish uchun kelishilgan muayyan faoliyatlar tizimidir. Buni osonroq tushunish uchun, keling loyihaning boshqa faoliyat turlaridan ajratib turadigan jihatlarini ko'rib chiqamiz: Demak, loyiha

VARIANT-2.

SAVOLLAR:

1. Loyiha bu?

2. Raqamli iqtisodiyotni ta’riflang.
3. Raqamli iqtisodiyotning afzalliklari qanday?
4.Raqamli pullar bu:

JAVOBLAR:

1. 
   Loyiha bu aniq bir maqsadga erishish uchun kelishilgan muayyan faoliyatlar tizimidir. Buni osonroq tushunish uchun, keling loyihaning boshqa faoliyat turlaridan ajratib turadigan jihatlarini ko'rib chiqamiz:
   

Demak, loyiha bu biror o'ziga xos mahsulot, xizmat yoki natijaga erishish uchun amalga oshiriladigan vaqtinchalik harakatlar majmuasi. U ma’lum bir belgilangan jadval, narx va ijro parametrlari doirasida maxsus maqsadlarga erishish uchun amalga oshiriladi.
Loyihaning vaqtinchalik bo'lgani loyiha natijasida yaratiladigan mahsulot yoki natijaga ta’sir etmaydi. Aksincha, bunday mahsulot va natijalar uzoq yillar davomida xizmat qilish uchun yaratiladi. Masalan, bino qurish loyihasining natijasida qurilgan bino ko'p yillar davomida turadi.
Loyihaga misollar quyidagilar bo'lishi mumkin:

• 
  Yangi mahsulot yoki xizmat turini yaratish;
  
• 
  Tashkilotning ichida o'zgarishlarni kiritish; masalan tashkilotning ichki tuzilmasini o'zgartirish;
  
• 
  Qurilish loyihalari;
  
• 
  Yangi biznes jarayonini kiritish va hokazo.
  

2. 
   So'ngi vaqtlarda "raqamli iqtisodiyot" tushunchasi juda ko'p marta qo'llanilmoqda. Darhaqiqat, ko'plab rivojlangan mamlakatlarda raqamli iqtisodiy ularning rivojlanish omillariga sezilarli darajada ta'sir o'tkazgan. Jamiyat hayotida raqamli iqtisodiyot muhim rol o'ynaydi.
   

Demak, ushbu maqola raqamli iqtisodiyot haqida bo'ladi. Una "Raqamli iqtisodiyot nima?", "Raqamli iqtisodiyot vazifalari va maqsadlari", "Raqamli iqtisodiyotni O'zbekistonda rivojlanishdagi to'siqlar" kabi muhim savollarga javob izlashga harakat qilamiz.

Ushbu mavzuni yoritishdan avval, kundalik hayotimizda ro'y berishi mumkin bo'lgan bir holatni qarab chiqsak. Tasavvur qiling, juma kuni ishdan uyga keldingiz, oila a'zolaringiz davrasidasiz, birdan shanba va yakshanba dam olish kunlari mashinada Samarqand viloyati va Samarqand shahriga sayohat qilish fikri paydo bo'ldi. Lekin Sizning shaxsiy mashinangiz yo'q. Shunda Siz kompyuter yoki smartfoningiz orqali mashinalarni ijaraga taqdim etuvchi kompaniyalar saytlari yoki mobil ilovalariga kirib, ism-sharifingiz, haydovchilik guvohnomangiz raqamini kiritib, ikki kunga 6 kishilik oilaviy mashina buyurtma berdingiz. Endi sayohat yo'nalishi tanlash kerak. Qayerlarga boriladi, qaysi muzey, tarixiy obidalarga tashrif buyuriladi. Shunda Siz sayyohlik xizmatini ko'rsatadigan agentliklar saytlari yoki mobil ilovalariga kirib, oila a'zolaringiz sonini kiritib, o'zingizga va oila a'zolaringizga qiziq bo'ladigan sayyohlik yo'nalishini tanlaysiz. Shunda shanba kuni ertalab uyingiz oldida 6 kishilik mashina, smartfoningizda muzey va tarixiy obidalarga kirish chiptalari va mehmonxonada tunab qolish uchun oldindan buyurtma qilingan joy bo'ladi. Siz hech qayerga bormasdan, hech kimga qo'ng'iroq qilmasdan ikki kunga oilaviy, mashinada, sayohatni tashkil qildingiz. So'ng Samarqandga yo'l oldingiz. U yerda ikki kun aylangan so'ng, yakshanba kuni uyga qaytishda ozgina charchaganingizni sezdingiz, bundan tashqari dushanba kuni ishga borish kerak. Shunda Siz smartfoningizni olib darrov o'zingizga va oila a'zolaringizga Afrosiyob tezyurar poyezdlariga chipta olib, vokzalga borasiz va uyga yo'l olasiz, mashina vokzalda qoldiriladi...

Raqamli iqtisodiyot tushuncha nisbatan uzoq bo'lmagan vaqtda, 1995-yili Massachusets universiteti amerikalik olimi Nikolas Negroponte tomonidan aniqlab berilgan. Olim axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini intensiv rivojlanishi ortidan eski iqtisodiyotdan yangi iqtisodiyotga o'tishda, qanday o'zgarishlar ro'y berishi mumkinligini aytib o'tgan.

Raqamli iqtisodiyot - bu xo'jalik faoliyatini yuritish bo'lib, bunda ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatishdagi asosiy omil raqamlar ko'rinshidagi ma'lumotlar bo'lib, katta hajmdagi axborotlarni qayta ishlash va shu qayta ishlash natijasini analiz qilish yordamida har xil turdagi ishlab chiqarish, xizmat ko'rsatish, texnologiyalar, qurilmalar, saqlash, mahsulotlarni yetkazib berishda oldingi tizimdan samaraliroq yechimlar tadbiq qilishdir. Boshqacha qilib aytgancha, raqamli iqtisodiyot bu onlayn xizmatlar ko'rsatish, elektron tulovlar amalga oshirish, internet savdo, kraudfanding va boshqa turdagi sohalarni raqamli kompyuter texnologiyalarini rivojlanishi bilan bog'langan faoliyatdir.

3. 
   Hozirgi kunda raqamli iqtisodiyot tushunchasi bir qator mamlakatlarningiqtisodiy nazariyasi va amaliyotida paydo bo‘ldi. Bu raqamli texnologiyalarningjadal rivojlanishi, axborot sohasida inqilob va iqtisodiyotning globallashuvjarayonlarini tezlashtirish bilan ajralib turdi. Ulardan foydalanish samaradorligiortib borayotgan bilimga aylantirildi va ijtimoiy-iqtisodiy aloqalar tobora kengayibbormoqda. Mamlakatimiz Prezidenti Shavkat Mirziyoev ta’kidlaganidek, “Taraqqiyotgaerishish uchun raqamli bilimlar va zamonaviy axborot texnologiyalariniegallashimiz zarur va shart. Bu bizga yuksalishning eng qisqa yo‘lidan borishimkoniyatini beradi”.1
   

RAQAMLI IQTISODIYOT TUSHUNCHASI, AFZALLIKLARI VAAMALIY AHAMIYATIMulaydinov Farxod Muratovich, Qo’qon Universiteti Biznes kafedrasi mudiriAbdullayev Axrorjon Axadjon o’g’li, Qo’qon universiteti talabasiAnnotatsiya: ushbu tezisda raqamli iqtisodiyotining amaliy ahamiyati va jihatlari,va birinchi navbatda insonlarning turmush darajasini sezilarli darajada oshiraolishi va bu uning asosiy foydasi ekanligi yoritib berilgan.Key words: raqamli iqtisodiyot, raqamli texnologiyalar,taraqqiyot, tizim,internetiqtisodiyoti, CRM, Fidbek, budjet taqsimoti.Hozirgi kunda raqamli iqtisodiyot tushunchasi bir qator mamlakatlarningiqtisodiy nazariyasi va amaliyotida paydo bo‘ldi. Bu raqamli texnologiyalarningjadal rivojlanishi, axborot sohasida inqilob va iqtisodiyotning globallashuvjarayonlarini tezlashtirish bilan ajralib turdi. Ulardan foydalanish samaradorligiortib borayotgan bilimga aylantirildi va ijtimoiy-iqtisodiy aloqalar tobora kengayibbormoqda. Mamlakatimiz Prezidenti Shavkat Mirziyoev ta’kidlaganidek, “Taraqqiyotgaerishish uchun raqamli bilimlar va zamonaviy axborot texnologiyalariniegallashimiz zarur va shart. Bu bizga yuksalishning eng qisqa yo‘lidan borishimkoniyatini beradi”.1Raqamli iqtisodiyot – raqamli texnologiyalarga asoslangan elektron biznesva elektron tijorat bilan chambarchas bog‘liq iqtisodiy faoliyat, hamda shu faoliyatnatijasida ishlab chiqariladigan va sotiladigan raqamli tovarlar, xizmatlaryig‘indisidir. Ba’zida u internet iqtisodiyoti, yangi iqtisodiyot yoki veb-iqtisodiyotdegan terminlar bilan ham ifodalanadi. Birinchi marta 1995 yilda amerikalik dasturchi Nikolas Negroponte“raqamli iqtisodiyot” terminini amaliyotga kiritgan bo‘lsa, hozirda bu istilohnibutun dunyodagi siyosatchilar, iqtisodchilar, jurnalistlar, tadbirkorlar – deyarlibarcha qo‘llamoqda.

4. 
   Raqamli naqd pullar Internetda hisob-kitobning yangi turi hisoblanadi.«Raqamli naqd pul» termini elektron to’lov tizimi kategoriyasini aniqlaydi. Ular naqd pullarni real hayotdan Internet hayotiga o’tkazishga harakat qiladilar. Raqamli naqd pullar –bu juda katta sonlar yoki fayllar bo’lib, ular belgilar funktsiyasini bajarishadi va boshqa to’lov tizimlaridan farqli ravishda, pul mablag’larining o’zi hisoblanadi.
   

An’anaviy jismoniy naqd pullarga qaraganda raqamli naqd pullar bir qancha afzalliklarga ega. Masalan, uni ishlatish rahbarga anonim darajasida boshqarishni ta’minlab beradi, bu kompyuter jinoyatlariga qarshi kurashda muhim ahamiyatga ega.

Bugungi kunda raqamli pullar ishlatishda 2 ta asosiy to’lov konstruktsiyalari bor:

Shuningdek raqamli iqtisodiyot – bu noldan boshlab yaratilishi lozim
bo‘lgan qandaydir boshqacha iqtisodiyot emas. Bu yangi texnologiyalar,
platformalar va biznes modellari yaratish, ularni kundalik hayotga joriy etish orqali
mavjud iqtisodiyotni yangicha tizimga ko‘chirish deganidir. Bu tizimning asosiy
belgilari quyidagilardan iborat:
• yuqori darajada avtomatlashtirilganlik;
• elektron hujjat almashinuvi;
• buxgalterlik va boshqaruv tizimlarining elektron integratsiyalashuvi;
• ma’lumotlar elektron bazalari;
• CRM (mijozlar bilan o‘zaro munosabat tizimi) mavjudligi;
• korporativ tarmoqlar.
Shuningdek raqamli iqtisodiyot – bu noldan boshlab yaratilishi lozim
bo‘lgan qandaydir boshqacha iqtisodiyot emas. Bu yangi texnologiyalar,
platformalar va biznes modellari yaratish, ularni kundalik hayotga joriy etish orqali
mavjud iqtisodiyotni yangicha tizimga ko‘chirish deganidir. Bu tizimning asosiy
belgilari quyidagilardan iborat:
• yuqori darajada avtomatlashtirilganlik;
• elektron hujjat almashinuvi;
• buxgalterlik va boshqaruv tizimlarining elektron integratsiyalashuvi;
• ma’lumotlar elektron bazalari;
• CRM (mijozlar bilan o‘zaro munosabat tizimi) mavjudligi;
• korporativ tarmoqlar.
Shuningdek raqamli iqtisodiyot – bu noldan boshlab yaratilishi lozim
bo‘lgan qandaydir boshqacha iqtisodiyot emas. Bu yangi texnologiyalar,
platformalar va biznes modellari yaratish, ularni kundalik hayotga joriy etish orqali
mavjud iqtisodiyotni yangicha tizimga ko‘chirish deganidir. Bu tizimning asosiy
belgilari quyidagilardan iborat:
• yuqori darajada avtomatlashtirilganlik;
• elektron hujjat almashinuvi;
• buxgalterlik va boshqaruv tizimlarining elektron integratsiyalashuvi;
• ma’lumotlar elektron bazalari;
• CRM (mijozlar bilan o‘zaro munosabat tizimi) mavjudligi;
• korporativ tarmoqlar.
Shuningdek raqamli iqtisodiyot – bu noldan boshlab yaratilishi lozim
bo‘lgan qandaydir boshqacha iqtisodiyot emas. Bu yangi texnologiyalar,
platformalar va biznes modellari yaratish, ularni kundalik hayotga joriy etish orqali
mavjud iqtisodiyotni yangicha tizimga ko‘chirish deganidir. Bu tizimning asosiy
belgilari quyidagilardan iborat:
• yuqori darajada avtomatlashtirilganlik;
• elektron hujjat almashinuvi;
• buxgalterlik va boshqaruv tizimlarining elektron integratsiyalashuvi;
• ma’lumotlar elektron bazalari;
• CRM (mijozlar bilan o‘zaro munosabat tizimi) mavjudligi;
• korporativ tarmoqlar.