Lotin tili va uning tarixi

 
Pronomina reflexivum –(O’zlik olmoshlari) 

---

 
51 
       Lotin  tilida  o’zlik  olmashlarining  faqat  III–  chi  shaxs  formasi  mavjud  bo’lib, 
ular  rus  tilidagi  hamma  shaxslar  bilan  moslashadi.  Lotin  tilida  I-  va  II-  shaxs 
kishilik  olmashlari  yordamida  qo’llaniladi.  Masalan,  in  aqua  me  video  –  men 
o’zimni  (aksimni) suvda ko’ryapman;   te vides – sen o’zingni ko’ryapsan; 
se videt – u o’zini ko’ryapdi; nos videmus – biz o’zimizni ko’ryapmiz;  vos videtis- 
sizlar o’zingizni ko’ryapsizlar;  se vident- ular o’zlarini ko’ryaptilar. 
        
          O’zlik olmoshlari kelishiklarda quyidagicha turlanadi 
                                  Singularis   et     pluralis 
Nominativus 
          ---- 
Genetivus 
         sui – o’zining 
 Dativus 
         sibi – o’ziga 
  Accuzativus           se – o’zini 
  Ablativus 
         se – o’zidan 
                     
O’zlik olmoshlari xuddi kishilik olmoshlaridek “ cum “ predlogi bilan ham 
qo’llanadi :   secum – o’zim bilan. 
                                           Pronomĭna  possesоva – (Egalik   olmashlari) 
       Egalik  olmoshlari  morfologik  jihatidan  birinchi  va  ikkinchi  turlanishdagi 
sifatlarga o’xshaydi.Masalan, 
           meus ,   mea  ,   meum        -     мой,      моя ,   моё    -      mening 
           tuus  ,    tua   ,    tuum          -     твой,      твоя,  твоё    -    sening 
           suus  ,    sua  ,    suum          -     свой,      своя,   своё   -    o’zimning 
           noster,   nostra,  nostrum      -    наш,    наша ,    наше   -   bizning 
           vester,    vestra , vestrum      -    ваш,    ваша ,    ваше    -   sizning. 
            
    Hozirgi  zamon  hind-yevropa  tillarida  egalik  olmoshlari  ko’proq  ega  vazifasida 
kelmoqda.  
Masalan; amo ( 1-shaxs) amicum meum  - men o’zimning do’stimni sevaman. 

---

 
52 
              amas (2-shaxs) amicum  tuum   - sen o’zingninng do’stingni sevasan 
              amat (3 – shaxs) amicum suum -  u  o’zining do’stini sevadi. 
        1-mashq.Savollarga javob  bering: 
1.  Lotin tilida olmoshlarning qanday turlari mavjud? 
2.  Kishilik olmoshlari kelishiklarda qanday turlanadi? 
3.  O’zlik olmoshlari asosan qaysi shaxslarda qo’llaniladi? 
4.  Egalik olmoshlarining morfologik o’xshashliklari haqida fikringiz.