Lotin tili va tibbiyot terminologiyasi fani fe’L. Umumiy ma’lumotlar. Buyruq mayli. Mavzusi

o‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA o‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI o‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG‘LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT TIBBIYOT INSTITUTI TILLAR KAFEDRASI

LOTIN TILI VA TIBBIYOT TERMINOLOGIYASI

FANI

FE’L . UMUMIY MA’LUMOTLAR. BUYRUQ MAYLI. MAVZUSI

TUZUVCHI: LOTIN TILI VA
TIBBIYOT TERMINOLOGIYASI
FANI O‘QITUVCHISI
MAXMUDOV Z. M.
SAMARQAND 2020

Fe’l

• Shaxs va predmetning ish-harakati yoki holatini ifodalovchi so‘zlar turkumi fe’l deb ataladi.
• Masalan:
• curāre-davolamoq,
• amāre-sevmoq,
• legĕre-o‘qimoq.

Fe’l

• Lotin tilida fe’l 3 ta shaxs –personae,
• 2 xil son:

numĕrus singulāris (birlik son);

numĕrus plurālis (ko‘plik son),

• 6 ta zamon

(tibbiyotda faqat hozirgi zamon - praesens qo‘llaniladi)

Fe’l

• 3 ta mayl –modus: 

Indicatīvus –aniqlik mayli;

Imperatīvus –buyruq mayli;

Conjunctīvus –shart mayli;

• 2 ta nisbat –genĕra: 

actīvum - aniqlik;

passīvum -majhullik;

• 4 ta tuslanishlar –conjugatiōnes

bilan tuslanadi.

Fe’l

• Lotin tilida fe’lning noaniq shakli –infinitivus deb ataladi.
• Lotin tilida fe’llar to‘rt turda tuslanadi.
• Birinchi turda tuslanishga kiruvchi fe’llar “-āre” qo‘shimchasi bilan tugallanali: dāre - bermoq.
• Ikkinchi turda tuslanishga kiruvchi fe’llar “-ēre” qo‘shimchasi bilan tugallanadi: miscēre -aralashtirmoq.
• Uchinchi turda tuslanishga kiruvchi fe’llar “-ĕre” qo‘shimchasi bilan tugaydi: solvĕre - eritmoq.
• To‘rtinchi turda tuslanishga kiruvchi fe’llar “-ire” qo‘shimchasi bilan tugaydi: audire - eritmoq.
• Nota bene: II tuslanish –ēre –cho‘ziq, III tuslanish -ĕre –qisqa o‘qiladi, farqi negizda ko‘rinadi: Miscere –misce, solvere –solv