Lotin tili tarixi

Lotin tili tarixi

DIANA BAHADIROVA 102 a guruh

Reja:

• Lotin tili
• Lotin tilining tarixi davrlari
• Lotin tilining soʻzlashuv shakli

Lotin tili

• Lotin tili (Linqua Latīna) o'z nomini Latium (Latium) hududida yashovchi lotinlarning (Latini) kichik italyan qabilasi nomidan oldi. Bu hudud Apennin yarim orolining oʻrta qismida joylashgan. Bu erda, afsonaga ko'ra, 754/753 yilda. Miloddan avvalgi e. Rimga aka-uka Romul va Remus asos solgan. Rim agressiv, bosqinchilik siyosatini olib bordi. 
• Rim istilolarining kuchayishi va Rim davlatining kengayishi bilan lotin tili nafaqat Oʻrta yer dengizi havzasida, balki undan tashqarida ham keng tarqalgan. Shunday qilib, 5-asrning ikkinchi yarmigacha. n. e. (476 - G'arbiy Rim imperiyasining qulagan yili) Lotin butun Rim imperiyasida xalqaro til maqomini oladi. Miloddan avvalgi 146 yilda rimliklar tomonidan bosib olingan Gretsiyada lotin tili kamroq tarqalgan. e., shuningdek, yunon koloniyalarida, Apennin yarim orolining janubida va Sitsiliya orolida joylashgan. Bu koloniyalar Graecia Magna (Buyuk Gretsiya) deb nomlangan.

Lotin tilining tarixi bir necha davrlarga bo'lingan:

• Arxaik davr VI-IV asrlar. Miloddan avvalgi e.;
• Klassikdan oldingi davr III-II asrlar. Miloddan avvalgi e.- bu adabiy lotin tilining shakllanish davri. Bu davrning asosiy yodgorliklari Plavt va Terentsiyning komediyalari, shuningdek, Katon oqsoqolning "Qishloq xo'jaligi to'g'risida" risolasidir.
• Biroq lotin tili oʻzining eng gullab-yashnashi va kamolotiga “oltin asr” davrida – imperator Avgust davrida (miloddan avvalgi I asr) erishadi. Klassik yoki "oltin" lotin tili o'zining grammatik, sintaktik va stilistik to'liqligini oldi. "Oltin asr" - Rim adabiyotining eng yuqori gullash asri. Bu vaqtda Tsitseron, Virgil, Horace, Ovid, Sezar, Sallust ishlagan.

Lotin tili tarixi

• Qadimgi davr Lotin tili tarixi bir-biridan u yoki bu darajada farqlanuvchi 5 ta davrga ajratiladi:
• 1) eng qadimgi Lotin tili davri (miloddan avvalgi 6—4-asrlar);
• 2) klassik davrgacha boʻlgan Lotin tili davri (miloddan avvalgi 3—2-asrlar, adabiy Lotin tilining shakllanish vaqti);
• 3) klassik, "oltin" Lotin tili davri (miloddan avvalgi 1-asr, juda boy leksika va rivojlangan adabiyoti bilan ajralib turadi);
• 4) klassik davrdan keyingi, "kumush" Lotin tili davri (milodiy 1-asr, adabiy tilning fonetik va morfologik meʼyorlari uzil-kesil shakllandi);
• 5) soʻnggi bosqichdagi Lotin tili (2— 6-asrlar; yozuv tili bilan xalq-soʻzlashuv tili-"xalqona lotin" oʻrtasida tafovut paydo boʻldi).