Lorents almashtirishlari

K' sistema K sistemaga nisbatan o’zgarmas v tezlik bilan xarakatlanadi. Chizg’ichning K sistemadagi uzunligini o’lchash uchun shu sistemaga tegishli vaqt bo’yicha ayni bir paytda chizg’ich uchlarining K sistemadagi x1 va x2 koordinatalari o’lchab olingan bo’lishi zarur: Bu koordinatalar ayirmasi

Chizg’ichning K sistemadagi uzunligi bo’ladi: l=x2-x1 (b)

Tezliklarni qo’shishning relyativistik qonuni

Bu qonun Lorents almashtirishlaridan keltirib chiqariladi.

Aytaylik K' sanoq sistemasida (raketada) biror jism OX o’q bo’ylab o’zgarmas v1 tezlik bilan xarakatlanayotgan bo’lsin.

K' sistema (raketa) K sistemaga (erga) nisbatan xuddi o’sha yo’nalishda v nisbiy tezlik bilan xarakatlanadi. Jismning K sistemaga nisbatan tezligi qo’yidagiga teng:
Bu tezlik K sistemadagi (Erdagi) kuzatuvchi o’lchaydigan natijalovchi tezlikdir.

Bu tezliklarni qo’shishning relyativistik qonunidir. Bu qonun umumiy xarakterga ega bo’lib, tabiatdagi kattayu-kichik tezliklarni qo’shishda aniq natija beradi.

Dunyoda yorug’likning c tezligidan katta tezlik yo’q. Qo’shiluvchi v' va v tezliklarning qiymati xar qancha katta bo’lganda, ya’ni yorug’lik tezligiga juda yaqin bo’lganda xam, bari bir, natijalovchi tezlik yorug’lik tezligidan kichikligicha qolaveradi.

Misol. Yerga nisbatan v tezlik bilan uchib barayotgan raketadan, xuddi shu yo’nalishda yorug’lik signali uzatilmoqda. Bu signalning Yerga nisbatan tezligi qanday? Yechilishi: Tezliklarni qo’shishning relyativistik qonuniga muvofiq (v' = C bo’lganidan):

Adabiyotlar:

• Matveev A.N. “Elektrodinamika” 24-34-betlar
• Rumer Yu.B., M.S.Rivkin “Teori osnositelnosti” Uchpedgiz, Moskva 1960g. 5-10 betlar.
• Raximov A.U., Otaqulov B.O. “Elektrodinamika va nisbiylik nazarisi” 1-kitob 12-16 betlar
• Bolotonskiy B.M “Svechenie Vavilova-Cherenkova” Moskva “Nauka” 1964g.

E’tiboringiz uchun rahmat