Лойиҳавий молиялаштириш учун лойиҳаларни танлаб олиш ва баҳолаш

Қарз капиталининг асосий элементларидан бири банк ссудалари ва корхона томонидан чиқарилган облигациялар ҳисобланади. Биринчи элемент баҳоси фойдага солиқ ҳисобга олинган ҳолда кўриб чиқилиши керак. Норматив ҳужжатларга мувофиқ банк ссудасидан фойдаланганлик учун тўловлар маҳсулот таннархида кўрсатилади. Шунинг учун маблағларнинг бундай манбасининг бир бирлигининг баҳоси банкка тўланадиган фоизга қараганда камроқ.

• Қарз капиталининг асосий элементларидан бири банк ссудалари ва корхона томонидан чиқарилган облигациялар ҳисобланади. Биринчи элемент баҳоси фойдага солиқ ҳисобга олинган ҳолда кўриб чиқилиши керак. Норматив ҳужжатларга мувофиқ банк ссудасидан фойдаланганлик учун тўловлар маҳсулот таннархида кўрсатилади. Шунинг учун маблағларнинг бундай манбасининг бир бирлигининг баҳоси банкка тўланадиган фоизга қараганда камроқ.

Амалиётда ҳар бир компания ўз фаолиятини, шу билан бирга, инвестиция фаолиятини турли манбалар ҳисобидан молиялаштиради. Ўз фаолиятида фойдаланилган молиявий ресурслар учун фоизлар, дивидендлар ва бошқалар тўлайди. Шу билан бирга ўз иқтисодий салоҳиятини кўтариш учун зарур харажатлар қилади. Ҳар бир маблағ манбаси жорий манбаларни таъминлашдаги харажатлар суммасидагидек ўз баҳосига эга.

• Амалиётда ҳар бир компания ўз фаолиятини, шу билан бирга, инвестиция фаолиятини турли манбалар ҳисобидан молиялаштиради. Ўз фаолиятида фойдаланилган молиявий ресурслар учун фоизлар, дивидендлар ва бошқалар тўлайди. Шу билан бирга ўз иқтисодий салоҳиятини кўтариш учун зарур харажатлар қилади. Ҳар бир маблағ манбаси жорий манбаларни таъминлашдаги харажатлар суммасидагидек ўз баҳосига эга.

Қуйидаги маълумотлар асосида компания капиталининг баҳосини аниқланг:

Т/р	Компания маблағлари манбаларининг номи	Капитал қиймати, минг сўмда	Капиталдаги баъзи бир манбаларнинг салмоғи (%)да	Шу маблағ манбасининг баҳоси (%)да
I.	Ўз ва жалб қилинган маблағлар Шу жумладан:	114.000	76,5	18
1.1	Имтиёзли акциялар	31.000	20,8	20
1.2	Оддий акциялар ва тақсимланмаган фойда	83.000	55,7	16
II.	Қарз маблағлари Шу жумладан:	35.000	23,5	16
2.1	Узоқ муддатли кредитлар	8.000	5,4	8
2.2	Қисқа муддатли кредитлар	27.000	18,1	20
	ЖАМИ	149.000	100	17,1

Капитал ўртача баҳоси кўрсаткичи бир қатор функцияларни бажаради:

• Биринчидан, у корхонага тақдим этилаётган инвестиция лойиҳаларнинг самарадорлигини баҳолашда фойдаланилади. Капитал баҳоси инвестиция лойиҳасининг даромадлилиги қуйи чегарасини кўрсатади. Ҳамма инвестиция лойиҳалари самарадорлигини баҳолашда асосан улар даромадлилиги ҳисобга олинади ва ишлаб чиқаришга капитал ўртача баҳосидан юқори даромад келтирувчи лойиҳалар қабул қилинади.
• Иккинчидан, бу кўрсаткич капитал тузилишини баҳолаш ва уни оптималлаштириш учун фойдаланилади. Оптимал деб шундай капитал тузилишига айтиладики, яъни авансланган капиталга хизмат кўрсатиш бўйича минимал харажатларни таъминлайдиган ва капитал ўртача баҳоси минимал варианти бўйича аниқланади.