|
Жорий қонунчиликка кўра, органлар ва ташкилотларга
106
қуйидаги қарорларни қабул қилиш ёки хатти-ҳаракатларни
амалга ошириш таъқиқланади:
7.
Хўжалик юритувчи субъектларнинг мустақиллигини
чегараловчи ҳужжатлар чиқариш;
8.
Алоҳида хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятининг
фаолият шартларига асос солиш ва бир пайтда иккала шартларни
таъминлаш;
9.
Қаршилик, тўсқинлик қилиш, рақобатни бартараф қилиш
ва хўжалик юритувчи субъектлар манфаатларини эгаллаш ёки
эгаллаб олиш.
Хўжалик юритувчи субъектлар томонидан шикоятлар йўқлиги
монополияга қарши кураш органи учун ўз ваколатлари доирасида
давлат органлари ва бошқа ташкилотлар фаолиятини назорат
қилиш ва қонунга хилоф хатти ҳаракатларини олдини олишга
тўсқинлик қилмаслиги лозим. Шундай қилиб мазкур нормани
келтириб ўтилган шахсларга товар бозорларида меъёрдаги
рақобатга тўсқинлик қилувчи ва бунинг оқибатида эса хўжалик
юритувчи субъектлар ҳуқуқларини камситилишига сабаб бўлувчи
ҳужжатлар қабул қилишни ҳамда ҳаракатлар содир этишни
таъқиқловчи норма сифатида кўриб чиқилса тўғрироқ бўлади.
Ноқонуний ҳужжатлар ва фаолиятларнинг ягона оқибати
рақобатга путур етказишдан иборат бўлади. Бундай ҳужжатлар
рақобатни вужудга келтирмаслиги, чеклаши, йўқ қилинишига олиб
келади ёки олиб келиши мумкин.
Мавжуд ҳолат сифатида таъкидлаш лозимки, нафақат давлат
органларининг
ҳаракатлари,
балки,
ҳаракатсизлиги
ҳам
таъқиқланиши мумкинлиги янги қонунда кўрсатилган.
Яна бир муаммо сифатида ҳокимият органларининг
ҳуқуқбузарлигини тартибга солиш муаммосига тўхталиб ўтиш
мақсадга мувофиқ бўларди.
Бу доминант ваколат (устун мавқе) ни суиистеъмол қилишга
тааллуқли.
Қонунда харакат (ҳаракатсизлик)ка тақиқ, “рақобатни
ривожлантириш ва бошқа шахсларнинг манфаатларини ҳимоя
қилишни чекловчи, тақиқловчи, йўл қўймайдиган бўлиб
кўринадиган ёки кўриниши мумкин бўлган натижага олиб келувчи”
107
тақиқлар кўрсатиб ўтилган. Бу пунктда алоҳида тақиқланган хатти-
ҳаракатлар рўйхати ҳам кўрсатилган бўлиб, бунинг учун “шу
жумладан” ибораси қўлланилган. Бу ҳолатни икки хил йўсинда
таҳлил қилиш мумкин. Бир томондан, айтиш мумкинки, рўйхатда
кўрсатилган рақобатни чекловчи ёки бошқа шахсларнинг ҳуқуқ ва
манфаатларига путур етказувчи хатти-ҳаракатлар рўйхатда назарда
тутилган алоҳида ҳаракатлар жумласига киради. Бу ҳолатда
рўйхатда кўрсатилган фаолиятни амалга ошириш фактини
исботлаш муҳим аҳамият касб этиб, рақобатни чеклаш ёки бошқа
субъектларнинг манфаатларига путур етказиши шарт эмас. Бошқа
томондан, рўйхатда назарда тутилган хатти-ҳаракатларни бошқа
шартларни тақиқловчи бир турдаги шартлар билан боғлиқ хатти-
ҳаракатлар натижаси рақобатни чекловчи, тақиқловчи ёки йўл
қўймайдиган шартлар натижасига олиб келиши мумкин.
Мисол учун, таъқиқланидиган ҳолат сифатида формал
таркибли давлат бошқаруви органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти
органлари ва юридик шахслар бирлашмаларининг рақобатни
чеклайдиган ҳужжатлари ҳамда ҳаракатлари қаторида у ёки бу
хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятига тўсқинлик қилиш
мавжуд.
Яна бир мисолни кўриб чиқадиган бўлсак, суд амалиётида
шундай ҳолат бўлганки, хўжалик низоси солиқ инспекциясининг
бир МЧЖга солиққа тортишнинг соддашлаштирилган тизимига
ўтишига тўсқинлик қилганлигидан бошланган.МЧЖ антимонопол
(монополияга қарши кураш органи) (рақобат) органига мурожаат
қилиб, солиқ органининг мазкур ҳаракати унинг хўжалик
фаолиятига тўсқинлик қилишини ва манфаатларини чеклашини
баён қилган. Рақобат органи солиқ инспекциясига қарорини бекор
Агар рўйхатда назарда тутилмаган ҳужжат ёки хатти-
ҳаракат масала доирасида қабул қилинган бўлса, унда уларни
рўйхатда назарда тутилмаган қонунга хилофлиликнинг хамма
аломатларини, қонунда назарда тутилган рақобатнинг
вужудга келиши мумкин бўлган ёки вужудга келган
алоқаларни истисно қилган ҳолда исботлаш мумкин.
108
қилиш хусусида кўрсатма берган. Ўз навбатида, солиқ инспекцияси
судга мазкур кўрсатмани ҳақиқий эмас деб топиш талаби билан
мурожаат қилади. Суд низони кўриб чиқиб, солиқ инспекциянинг
рад
қилиши
хўжалик
субъектининг
мустақиллигини
чекламаганлигини,
тадбиркорлик
фаолияти
масалаларида
камситмаганлигини ва рақабатбардошлигига таъсир кўрсата
олмаслигини важ қилиб, солиқ инспекиция талабларини
қаноатлантирган.
Бошқа вазиятда солиқ инспекцияси хўжалик юритувчи
субъектга сотилган маҳсулотларга қўшилган қиймат солиғи
ҳисоблаш хусусида кўрсатма беради. Ушбу ҳолатда антимонопол
орган солиқ инспекцияга Рақобат тўғрисидаги қонуннинг бузилиш
ҳолатини бартараф этиш ҳақида кўрсатма беради. Солиқ инспекция
судга мурожаат қилиб, антимонопол орган томонидан солиқ
инспециясининг қабул қилган ҳужжати ва содир этган ҳаракати
хусусида далил тақдим этмаганлигини ва нархларни белгилашда
хўжалик юритувчи субъект қонунлар доирасида мустақиллигини
баён қилади. Оқибатда солиқ инспекциясининг талаблари
қондирилади.
5.4. Товар ва молия бозорида рақобатни
чеклайдиган давлат органларининг бошқа
ҳаракатлари
Давлат органлари ва юридик шахслар бирлашмалари
(иттифоқлари,
уюшмалари),
хўжалик
ширкатлари
ва
жамиятларининг уюшмага кирган хўжалик юритувчи субъектлар
хўжалик фаолиятига рақобатни чеклайдиган ёхуд чеклаши мумкин
бўлган тарзда аралашиши тақиқланади. Ушбу талабни бузиш
монополияга қарши давлат органи (ўз ваколатлари доирасида
ҳудудий орган)нинг даъвосига биноан юридик шахслар
бирлашмаси (иттифоқи, уюшмаси)нинг, хўжалик ширкати ёки
жамиятининг суд орқали тугатилишига асос бўлиши мумкин.
109
Қонун бузилиши ҳақида, шу аснода, рақобатни чеклайдиган
ҳаракатлар ва ҳужжатлар ҳақида гапирар эканмиз, шу эътиборга
олиш лозимки, амалиётда шундай ҳолатлар юзага келиши
мумкинки, у қонунчиликда назарда тутилмаган бўлиши мумкин.
Яъни,
Do'stlaringiz bilan baham: |
