Logopedik ritmika

Onglilik va faollik tamoyili
.
Nutqiy buzilishi bo‘lgan shaxslarni logoritmik 
tarbiya va qayta tarbiya jarayonida bolalarning, kattalarning (maktab yoshidan 
boshlab duduqlanuvchi bolalarga nisbatan) o‘z faoliyatiga ongli va faol 
munosabatigatayanish muhim. Bolaning mustaqil, faol harakati berilgan topshiriqning 
unda qiziqish uyg‘otishiga, uning ongli idrokiga, maqsadni tushunishi va bajarish 
qobiliyatiga bog‘liqdir. Logoritmik mashg‘ulotlarda maktabgacha yoshdagi 
bolalarning faolligi pedagogning hissiyotchanligi, musiqaning obrazliligi, turlicha 
o‘yinlar yoki o‘yin usullari va mashqlari bilan rag‘batlantiriladi. Maktab va undan 
katta yoshda esa, bundan tashqari, to‘g‘ridan-to‘g‘ri yo‘riqnoma (buyruq, musobaqa 
elementlari, mukofotlash va h.k.) lardan foydalaniladi. 
Aniqlik tamoyili insonni bevosita atrofdagi borliq bilan bog‘lab turuvchi 
barcha analizatorlar ko‘rsatkichining o‘zaro keng ta’sirini shart qilib qo‘yadi. Istalgan 
bilim hissiy idrokdan boshlanadi. So‘z va musiqa bilan uyg‘unlikda harakatlarning 
shakllanishi, ularning o‘zaro bog‘liqligini o‘rganish barcha retseptorlar: ko‘rish, 
eshitish organlari vestibulyar, propriotseptiv, harakatlanish apparatlari va boshqalar 
ko‘rsatkichi bilan amalga oshiriladi. Funksiyalarning buzilishida korreksiya 

---

maqsadida aniqlik tamoyili pedagog tomonidan harakatlarni ko‘rsatish yo‘li bilan 
amalga oshiriladi. Bevosita ko‘rish aniqligi estetik idrok, harakatning aniq tasavvuri, 
to‘g‘ri harakatlanish hissi va uni yuzaga chiqarish istagining tug‘ilishiga 
mo‘ljallangan. Bevosita aniqlikdan tashqari, bevosita idrokdan (masalan, afaziyali 
kasallar, duduqlanuvchi kattalar bilan ishlashda kinofilmlar, harakatlanish grafigi, 
magnitofon yozuvlari, musiqiy asarlardan foydalanish) yashirin bo‘lgan harakatning 
alohida detallari va mexanizmlarini tushuntirish zarur bo‘lganda bilvosita aniqlik 
ham katta rol o‘ynaydi.Harakatlanish tasavvuri bilan bog‘liq bo‘lgan va harakatning 
aniq bir obrazini tug‘diradigan obrazli so‘z ham katta ahamiyatga ega. Aniqlikning 
bunday o‘zaro aloqa shakli anglashning hissiy va logik bosqichining birligi, birinchi 
va ikkinchi tizimning o‘zaro harakati bilan ta’riflanadi.