Logistika

r.kmmensial tekislash usuli moddiy resurslarga bo'lgan ehtiyoj- iimg o'zgarish jarayonini bashorat qilish dinamikaning bir qator din ii.ilan asosida amalga oshirilganda qo'Ilaniladi, bunda moddiy n mslarning hajmi bashorat vaqtiga berilgan darajadan uzoq- l.is'hislii davomida kamayib boradi.

Ihining uchun hisobotlarga o‘zgarmas tekislovchi koeffitsiyent к it it iladj, u bashorat xatosi minimumga yetadigan qilib tanlanadi.

I ksponensial tekislashni hisobga oladigan basnorat tenglamasi

1. 
   |iiyidagi ko‘rinishga ega:
   

У,ч ay, + a(f-a)y_t-i + a(l-a)²y,-₂ + ... + a(I-a)^ky,-_k +

+ ... (l~a)^lyo,

hinula, _)'o — ba’zi boshlang‘ich shartlarni xarakterlovchi kattalik.

Regression tahlil moddiy resurslarining ishlatilish tenden- Hiyilarini matematik funksiyalar yordamida yaqinlashtirishni kn’/da tutadi, bunda ular keyingi davrga ekstrapolirlashtinladi. Im^'liqlik xarakteridan kelib chiqqan holda chiziqli va chiziqli InVlmagan regression tahlillar ajratiladi. Chiziqli regressiya и lubmi ehtiyoj taxmini proporsional bo‘lganda qo'llash maqsadga iiuivoliq bo'Iadi. Agar ehtiyoj chizig‘i to‘g‘ri chiziq yordamida i|»l>4)ksimatsiyalashtirilmasa chiziqli bo‘lmagan regression tahlil

• 
  |i I Ian i ladi.
  

10.6. Buyurtma berilgan materiallaming miqdorini hisoblash

Buyurtmaning samarali miqdorini aniqlash. Buyurtmaning samarali miqdori deb, buyurtmaning bajarilishiga va materiallarni saqlashga ketadigan yillik xarajatlarning umumiy miqdorini mini- mumgacha kamaytirish imkonini beruvchi materiallar partiyasiga aytiladi. Buyurtmaning samarali miqdorini aniqlash metodikasi materiallarni katta va kichik partiyalab xarid qilishning afzalliklarini va kamchiliklarini taqqoslashdan hamda zaxiralarni to’ldirishga ketadigan umumiy xarajatlarning eng kichik miqdoriga mos keluvchi buyurtma miqdorini aniqlashdan iborat.

10.3-rasmda buyurtma hajmi hamda kelib tushishiga (buyurt­ma bajarilishi) va materiallarni saqlashga ketadigan xarajatlarning o'zaro ta’siri grafik ko‘rinishida ko‘rsatilgan.




10.3-rasm. Buyurtmaning bajarilishiga va materiallarni saqlashga ketadigan xarajatlarning buyurtma hajmiga bogMiqligi.




X - bitta buyurtma natijasida xarid qilinayotgan materiallar Mini boMsin. Xarid qilinayotgan materiallar sonining oshib borishi, iii.ilcriallarni (zaxiralarni) saqlashga ketadigan xarajatlarning oshib hniishiga olib keladi (2-chiziq). Shu bilan birga partiyadagi m.iieriallar sonining ko'payishi yillik buyurtmalar miqdorining k.imayishiga olib keladi. Bu buyurtmalarni ng bajarilishi bilan bog'liq xarajatlarning kamayishiga olib keladi. 10.4-rasmdan ko'nnib turibdiki, yillik umumiy xarajatlar chizig‘i (l-chiziq)

10. 
    Xo da minimumga erishadi. Bu bog‘liqlikni misolda ko‘rib iliiqnmiz.
    

10.4-rasm. Materiallaming u/luksiz ishlatilish sxemasi. X=500 va bir yilda bitta buyurtma berilganda.




Misol. Materiallarga bo‘lgan yillik ehtiyoj 500 donadan iborat i-i'lsin va faqat bir buyurtma bajarilsin (10.4-rasm). Bu holda materiallar zaxirasi vil davomida 500 donadan 0 gacha kamayib boradi va zaxiralarning o'rtacha miqdori 250 donani tashkil etadi. Zaxiralarni saq’ashga ketadigan kundalik xarajatlar ularning o'rtacha miqdoridan kelib chiqadi, buyurtma bajarilishiga ketadigan xarajatlar esa bir yilda bir marta vujudga keladi.

Materiallarni saqlashga va xarid qilishga ketadigan xarajat- laming xarid qilinayotgan materiallar soniga bog‘liqligini miqdoriy baholash asosida umumiy xarajatlar miqdorini kamaytiradigan buyurtma hajmini aniqlash mumkin.

Bunda quyidagilar bajarilishi kerak:

1. 
   Yillik zaxiralarni tashkil etuvchi materiallaming umumiy miqdori aniq bo'lishi.
   
2. 
   Talab darajasi o'zgarmas bo'lishi.
   
3. 
   Buyurtmalar tez bajarilishi, ya’ni buyurtmalar belgilangan muddat ichida bajarilib, o‘zib turish vaqti aniq va o'zgarmas bo'lishi.
   
4. 
   Hujjatlashtirishga ketadigan xarajatlar ularning hajmiga bog‘- liq bo‘lmasligi.
   
5. 
   Ko'rib chiqilayotgan davr ichida materiallarga qo'yilgan narx o'zgarmasligi.
   

Yuqoridagilarga muvofiq holda buyurtma bajarilishiga va zaxiralarni saqlashga ketadigan xarajatlar quyidagi formula orqali berilishi mumkin:

С = Cm + Ci ■ q/1,

bunda Ci va Ci — doimiy va o'zgaruvchan xarajatlar, ular buyurtmaning bajarilishi va materiallarni saqlash bilan bog'liq; n

• 
  yillik buyurtmalar miqdori; q/2 — zaxiraning o'rtacha miqdori.
  

Buyurtmaning samarali miqdori quyidagi formula orqali aniqlanadi:

* = F~^Q