Lisoniy paradigmalar

2. Har bir konkret nutq sharoitida oʻzaro paradigmatik munosabatlarda turgan birliklardan, ya'ni paradigma a'zolaridan bitta tanlanishi lozim.

3. Bir paradigmaning a'zolari oʻzaro oʻxshashlik bilan birga, har bir a'zo ikkinchisidan qaysidir bir xususiy belgisi bilan farqlanib turishi lozim.

4. Paradigma a'zolari nutqda bir pozitsiyada (mavqeda) kela olib, bir-birini maʼlum holatlarda almashtira olishi, oʻrnini egallashi mumkin.

Lisoniy paradigma va uning a'zolariga nisbatan F.Sossyur tomonidan qoʻyilgan bu talablar keyingi qariyb yuz yildan beri deyarli oʻzgarishsiz saqlanib kelmoqda. Paradigmalar, qamroviga koʻra, katta va kichik yoki tashqi va ichki paradigmalarga boʻlinadi. Bu paradigmalar bir-biriga nisbatan olinadi. Masalan, undoshlar jarangli va jarangsizlarga boʻlinadi. Demak, paradigmatik munosabat atamasining muqobillari sifatida o'xshashlik munosabati, assotsiativ munosabat atamalari ham ishlatiladi. Tizim atamasi ham koʻp hollarda paradigma atamasi oʻrnida ishlatiladi: unlilar tizimi, kelishik tizimi kabi. Jarangli va jarangsizlar alohida kichik yoki ichki paradigmalar boʻlib, undoshlar tizimi bir butun holda ularga nisbatan katta yoki tashqi paradigma deyiladi.