Липидларнинг оралиq алмашинуви: фосфолипидлар ва стероидлар алмашинуви mavzuni asoslash

Astiltashuvchi oqsil palmitatsintetaza kompleksi markazida joylashga va 2 CH-gruppaga ega:

1. 
   markaziy, 4-fosfopantotenat bilan bog`langan (malonil-KoAni bog`laydi).
   
2. 
   Periferik, stistein qoldig`iga tegishli (astetil-KoAni bog`laydi).
   

Yog` kislotalar sintezidagi birinchi reakstiya – bu astetil-SoAning karboksillanishi va malonil-SoAga aylanishi. Reakstiya astetil-SoA-karboksilaza bilan katalizlanadi, uning kofermenti biotin. So’ngra 6 reakstiyadan iborat stikllar qaytariladi. Bu jarayonni palmitilsintetaza kompleksi – polifunkstional oqsil boshqaradi – u ferment bo’lib, bitta polipeptid zanjirga ega, ikki domenda joylashga. Ikkala domen o’z tarkibida aktiv markazlarga ega, ular galma-gal stikldagi reakstiyalarni katalizlaydi. Astil guruhlar pantotenat kislota saqlovchi domenlardan biri bilan bog`lanadi, malonil guruhlar boshqa domendagi stistein qoldig`i bilan bog`lanadi. Jarayon inistiastiyasidan keyin kondensastiya reakstiyasi yordamida β-ketoastil-ferment ishtirokida, uzayuvchi yog` kislota molekulasi hosil bo’ladi, palmitat sintetaza domenlarining biri bilan tioefir bog`i yordamida ushlanib turadi. Kovalent bog`langan substrat galma-gal fermentning aktiv markazi bilan bog`lanib, tegishli o’zgarishlarga uchraydi. Sintezning navbatdagi stikli yangi molekula malonil-SoAning domen faol markazidagi SH-guruhi bilan bog`lanishidan boshlanadi. 6 reakstiyadan iborat stikl zanjirdagi uglerod atomlari sonini 2ga uzaytiradi. Zanjirdagi uglerod atomlari soni 16ga etganda tioefir bog`i gidrolizlanadi va palmitat ajralib chiqadi.

Palmitat sintezi tenglamasi (7 stikl):
Astetil-SoA+7Malonil-KoA+14(NADPH+N+) → palmitat + 8HS-CoA+ 7CO2+14NADP++7H2O

Qaytarilish reakstiyalari zarur bo’lgan NADPH glyukozaning pentozfosfat yo’li bilan oksidlanishida hosil bo’ladi. Ko’pchilik yog` kislotalar palmitatga nisbatan uzun uglevodorod zanjirga ega, to’yinmagan bog`lar saqlashi mumkin. Demak, ular sintezi uchun elongastiya va desaturastiya fermentlarining ishtiroki zarur. Bu fermentlarning faolligi endoplazmatik to’r bilan bog`liq, ba’zida mitoxondriyada ham kechishi mumkin.