Linux ot afzalliklari

vgcreate Voll /dev/sdb1 
Hosil bo’lgan Voll nomli guruhga, ikkinchi PV(/dev/sdc1) ni qo’shamiz. 
#vgextend Voll /dev/sds1 
Barcha VG lar ro’yxatini va ular haqidagi to’liq ma’lumotlarni quyidagi 
komanda orqali ko’rishingiz mumkin bo’ladi. 
# vgdisplay 
Foydalanuvchi identifikatoriga qo'shimcha ravishda, hisob qaydnomasi 
bog'langan 
guruh identifikatori
. 
Foydalanuvchi guruhlari
bir nechta 
foydalanuvchilarning ma'lum manbalarga kirishini tashkil qilish uchun 
foydalaniladi. Guruh, foydalanuvchi kabi, ism va identifikatsiya raqamiga ega 
- 
Gid
(Guruh identifikatori). Linux-da har bir foydalanuvchi kamida bitta 
guruhga tegishli bo'lishi kerak - 
standart guruh
. Foydalanuvchi qayd 
yozuvini yaratishda odatda nomlari mos keladigan guruh yaratiladi 
tizim 
nomi
3, aynan shu guruh ushbu foydalanuvchi uchun standart guruh sifatida 
ishlatiladi. Foydalanuvchi bir nechta guruhlarni kiritishi mumkin, ammo qayd 
yozuvida faqat standart guruh raqami ko'rsatilgan. Guruhlar sizga bir nechta 
foydalanuvchilarning turli xil manbalarga kirishini boshqarishga imkon 
beradi.

---

Linuxda foydalanuvchini olib tashlash jarayonini tavsiflang; 
Bu erda biz uchun muhim bo'lgan narsa: 
•
HOME = / home - an'anaviy ravishda bu uy / uyning foydalanuvchisi 
yaratiladigan katalog 
•
INACTIVE = -1 - parol muddati tugagandan so'ng hisob abadiy 
blokirovka qilinadigan kunlar soni. -1 bu erda imkoniyat ishlatilmayapti 
degani. 
•
EXPIRE = - foydalanuvchi bloklanadigan kun. Endi bo'sh, keyin hech 
qachon. 
•
SHELL = / bin / bash - foydalanuvchi qaysi qobiqdan foydalanadi. 
•
SKEL = / etc / skel - yangi foydalanuvchilarning uy katalogiga 
ko'chiriladigan fayllar joylashgan papka.-m, agar u mavjud bo'lmasa, uyda / 
uyda foydalanuvchi papkasini yaratishingiz kerakligini bildiradi. 
Va darhol ikkinchisini yarating: 
Foydalanuvchi qanday kalitlarni tushunadi: 
-b - foydalanuvchining uy papkasi yaratiladigan bazaviy katalogni o'rnatadi. 
Odatiy / uy 
-d - uy katalogining nomini belgilaydi. Odatiy bo'lib, foydalanuvchi nomi 
foydalanuvchi nomiga mos keladi 
- foydalanuvchi bloklangan sana. YYYY-MM-DD formatida o'rnating. 
Sukut bo'yicha o'chirilgan. Andoza / etc / default / useradd shablonida 
EXPIREga mos keladi, 
-f - shablonda INACTIVEga to'g'ri keladi, yuqorida aytib o'tilganidek, 
bloklashdan oldin parolning amal qilish muddati, 
-g - yangi foydalanuvchi uchun asosiy guruhni belgilaydi. GID yoki guruh 
nomi ko'rsatiladi.
-G - foydalanuvchi uchun qo'shimcha guruhlar ro'yxati, 
-k bu shablon katalogiga olib boradigan yo'l. Shablonda SKELga mos keladi, 
-u - foydalanuvchi UID-ni qo'lda sozlash. 

---

Root orqali yangi foydalanuvchi yarating va unda ishlash jarayonini amalga 
oshiring; 
hmod ugo+rwx abs – abs katalogi uchun 777 huquqini berish ya'ni 
yozish,o'zgartirish va o'chirish huquqi, -UGO – user group other -RWX – 
Read,Write , Execute tar -tf cyber-attacks.tar – cyber-attacks.tar arxivi ichini 
ko'rish, route -n hostname – OT nomini ko'rish top aktiv prosseslarni ko'rish, 
foydalanuvchi nomi hajmi vaqti avtomatik yangilanib turadi kill -TERM 
98989 -PID 98989 prossesini yopish cal – kalendar , hozirgi oy w – activ 
foydalanuvchilarni ko'rish uname -a – Linux va yadro versiasini 
ko'rish. man ls,rm,cat.. – batafsil malumot olish yoki –help wget 
www.id.uz/conteiner/sec.tar – shu manzildan faylni yuklab olish shutdown -
h – OT o'chirish va yana poweroff dan foydalanish mumkin.Farqi 
shutdownda boshqa foydalanuvchilar xam OT o'chirilayotgani haqida 
xabardor bo'ladi bunda esa yo'q. sudo apt-get install totalcommander – 
totalcommander ni o'rnatish, sudo apt-get remove totalcommander – 
totalcommander ni o'chirish,sudo apt-get update – yangilash, sudo apt-get 
upgrade – tizimdagi barcha paketlarni yangilash, sudo apt-cache search gimp 
– keshdan gimp fayllarini izlash, df -h – Disk , qolgan joy va ishlatilgan 
hajmni ko'rish, passwd yangi parol kiritish, passwd admin2 – admin2 
foydalanuvchisi uchun parol kiritish, chage -E 2015-12-31 admin2 – admin2 
profilini shu muddatgacha ishlatish mumkin.

---

Gnome 3 orqali foydalanuvchilarni baoshqarish jarayonini bajaring; 
Agar undan boshqa muqobil qobiqlar bo'lmasa, Gnome-ning chiqarilishi juda 
keng tarqalgan deb hisoblanishi mumkin edi, ammo butun hiyla-nayrang 
shundaki, Gnome o'sha paytdagi yagona KDE-ning birinchi muqobili bo'lib, 
xususiy Qt tizimiga asoslangan edi. Litsenziyalash "majburiyatlari" ko'pgina 
ishlab chiquvchilarga mos kelmadi, ular tijorat dasturiy ta'minot 
mahsulotlariga bog'liq bo'lmagan muqobil, alohida ish muhitiga muhtoj edi. 
Bu 1997 yilda Migel de Icaza va Federiko Mena Quintero tomonidan 
yaratilgan GNOME edi. Ishtiyoq bilan kutib olingan loyiha tez sur'atlar bilan 
o'sib bordi va vaqti-vaqti bilan shu qadar mashhur bo'ldiki, u Linuxning 
ko'plab versiyalarida grafik muhit sifatida ishlatilgan. Hozirda Gnome-ning 
tiyinli uchinchi versiyasi allaqachon mavjud bo'lib, biz bugun tanishishni 
taklif qilamiz. Misol tariqasida, biz standart ish stoli muhiti sifatida GNOME 
3 o'rnatilgan Linux Fedora distributivini tanladik. GNOME 3 - bu 
foydalanuvchiga barcha operatsion tizim vositalaridan eng oddiy va qulay 
foydalanishni ta'minlash maqsadida ishlab chiqilgan yuqori sifatli 
foydalanishga ega moslashuvchan va engil interfeys. Fedora-da u sukut 
bo'yicha ishlatiladi, Linuxning boshqa versiyalarida foydalanuvchi kirish 
ekranida ish muhitini mustaqil tanlashi mumkin. GNOME 3 foydalanuvchini 
ekranning yuqori qismida joylashgan an'anaviy boshqaruv paneli bilan toza 
ish stoli bilan kutib oladi. 
Linuxda IP adreslash jarayonini bajaring, Ip adresslarni manosini tushuntirib 
bering; 

---

Konfiguratsiya 
jarayonida 
Linux 
tarmoq 
qurilmalarini 
boshqarish 
buyruqlarini tavsiflang; 
Linux Ubuntuda tarmoq ulanishi Tarmoq menejeri(Network Manager) 
xizmati yordamida sozlanadi. Simsiz tarmoqqa ulanish uchun sichqoncha 
bilan, ulanish tanlanadi va tizim tanlangan ulanishga ulanishni amalga 
oshiradi. Xuddi shunday, simli ulanishdan foydalanganda xam, ya’ni applet 
yuklangan zahoti Internet avtomatik ravishda ulanadi. 
Ammo Linuxda har doim ham grafik interfeys mavjud emas:drayverning 
muvaffaqiyatsiz o‘rnatilishi yoki keyingi yangilanishdan so‘ng, grafik qobiq 
ishga tushmasligi va serverlarda u umuman ishlatilmaydigan holatlar bo‘lishi 
mumkin.
Kompyuterlar paketlar yordamida bir -biri bilan ma'lumot almashadilar. 
Internetdagi barcha ma'lumotlar kichik paketlar yordamida uzatiladi. Har bir 
paketda 
yuboruvchining 
manzili, 
qabul 
qiluvchining 
manzili 
va 
ma'lumotlarning o‘zi bo‘ladi. Bu manzillar IP –manzillar deb ataladi. IPga 
qo‘shimcha ravishda, kompyuterda mahalliy tarmoqdagi kompyuterlar 
o‘rtasida aloqa o‘rnatish uchun ishlatiladigan jismoniy manzil mavjud. Bu 
MAC manzil deyiladi va u tarmoq kartasini ishlab chiqaruvchi tomonidan 
o‘rnatiladi. 
Kompyuter tarmoqqa ulangandan so‘ng, u simli yoki simsiz ulanish 
bo‘ladimi, faqat mahalliy tarmoqdagi kompyuterlar bilan va faqat jismoniy 
manzillar orqali aloqa qila oladi. Global tarmoqqa kirish uchun mashina unga 
qarashli IP manzilini olishi kerak. Buning uchun DHCP protokoli ishlatiladi. 
Mahalliy tarmoqga ulangan kompyuter tarmoqdagi barcha kompyuterlardan 
DHCP serverini aniqlash uchun so‘rovlar jo‘natadi, DHCP server aniqlanib, 
unga javob beradi va IP manzilini ajratadi. Xuddi shu tarzda, kompyuter 
marshrutizatorning IP -manzilini bilib oladi, u orqali tarmoqqa kira oladi, 
keyin DNS -serverlarni topishga yoki marshrutizatordan standartlarini 
o‘rganishga harakat qiladi. 

---

Linuxda tarmoqni monitoring qilish va uning vositalari haqida tushuncha 
bering.
Tarmoqni monitoring qilish tizimi qurilmalar yoki ulanishlarning xatosini 
aniqlash va xabar berishga qodir. Odatda hostlar CPU foydalanish, ulanish 
tarmoq tarmoqli kengligi foydalanish va operatsiya boshqa tomonlari. Odatda 
so'rovlarga javob berishini tekshirish uchun har bir xostga tarmoq orqali 
xabarlarni, ba'zan esa, xabarlarni chaqiradi. Muvaffaqiyatsizliklar, qabul 
qilinadigan sekin javob yoki boshqa kutilmagan xatti-harakatlar aniqlansa, 
ushbu tizimlar tizim ma'murlariga xabar berish uchun boshqaruv serverlari, 
elektron pochta manzili yoki telefon raqamlari kabi belgilangan joylarga 
ogohlantirishlar deb atalgan qo'shimcha xabarlar yuboradi. 
Tarmoqni monitoring qilish dasturiy vositalar
 
Ping dasturi asosiy tarmoq monitoringi dasturining bir misolidir. Ping ikki 
host o'rtasida Internet protokoli (IP) test xabarlarini yuboradigan ko'pchilik 
kompyuterlarda mavjud bo'lgan dasturiy vositadir. Tarmoqdagi har bir 
kompyuter ikkita kompyuter o'rtasidagi aloqani tekshirish uchun va ayni 
paytda mavjud ulanish ish faoliyatini o'lchash uchun asosiy 
adping testlarini bajarishi mumkin. 
Ping ba'zi hollarda foydali bo'lsa-da, ayrim tarmoqlar katta kompyuter 
tarmoqlarining professional boshqaruvchilari tomonidan foydalanish uchun 
mo'ljallangan dasturiy ta'minot dasturlari shaklida yanada murakkab 
monitoring tizimlarini talab qiladi. Ushbu dasturiy paketlarning namunalari 
quyidagilardir: HP BTO va LANDesk. 
Tarmoqni monitoring qilishning maxsus tizimlaridan biri veb-serverlar 
mavjudligini nazorat qilish uchun mo'ljallangan. Dunyo bo'ylab tarqalgan 
veb-serverlar havzasidan foydalanadigan yirik korxonalar uchun ushbu 
tizimlar har qanday joyda muammolarni tezda aniqlab olishga yordam beradi. 
Internetda mavjud bo'lgan veb-saytlarni monitoring qilish xizmati Monitisni 
o'z ichiga oladi. 
Oddiy Tarmoqni boshqarish protokoli
 
Oddiy Tarmoqni boshqarish protokoli - tarmoq boshqaruvi dasturlarini o'z 
ichiga olgan mashhur boshqaruv protokoli. SNMP eng keng tarqalgan tarmoq 
monitoringi va boshqaruv protokoli hisoblanadi. U quyidagilarni o'z ichiga 
oladi: 
Kuzatilayotgan tarmoqdagi qurilmalar 

---

Linuxda DNS server konfiguratsiyasi qanday amalga oshirilishini tavsiflab 
bering; 
Global tarmoqqa kirish uchun mashina unga qarashli IP manzilini olishi kerak. 
Buning uchun DHCP protokoli ishlatiladi. Mahalliy tarmoqga ulangan 
kompyuter tarmoqdagi barcha kompyuterlardan DHCP serverini aniqlash 
uchun so‘rovlar jo‘natadi, DHCP server aniqlanib, unga javob beradi va IP 
manzilini ajratadi. Xuddi shu tarzda, kompyuter marshrutizatorning IP -
manzilini bilib oladi, u orqali tarmoqqa kira oladi, keyin DNS -serverlarni 
topishga yoki marshrutizatordan standartlarini o‘rganishga harakat qiladi.