Lingvomádeniyat

Sociolingvistika – til hám jámiyetlik turmıs fakterleri arasındaǵı baylansılardı izertlewshi til biliminiń bir tarawı esaplanadı.

Challenge - 1) wazıypa; 2) másele; 3) sınaw; 4) shaqırıw. Bul sóz – amerikalılardıń lingvomádeniy xarakterin túsiniwde eń áhmiyetli sóz, ol batırlıqtı, ózin sınaw ushın ózin qáwip-qáterge qoyıwǵa tayar turıw, qáwipli waqıyalar ruwxı, qarama-qarsılıqqa umtılıw hám basqalardı bildiredi.

Etimon – sóz mánisiniń qaldıq elementi.

12-tema

Antropocentrizm – dáslep áyyemgi grek filisofiyasınıń “Insan – álemniń orayı” degen ideyanı qollap-quwatlawshı kózqaraslarǵa qatnaslı qollanılǵan bolıp, bul ideya ásirese Orta ásirlerde Evropada keń tarqaldı.

Etalon – (francuz tilinen alınıp, bizińshe úlgi) qanday da bir adam yaki zattı basqa bir adam yaki zatqa salıstırıw. Teńew ushın tańlanǵan sózge qaraǵanda turaqlı, milliy-etnik qásiyetke iye bolǵan úlgili obraz. Etolanlar kóbirek turaqlı teńewler arasında boladı.

Konstrukciya (lat. constructs – dúzilis, qurılıs) – konstrukciyanıń birneshe mánileri bar bolıp, ilimde ol ilimiy yamasa kórkem dóretpelerdiń qurılısı degendi bildiredi. Sonday-aq ol bir sintaksislik birliklti dúziwshi sózlerdiń jıyındısı, birikpesi esaplanadı.

Metonimiya (grek. qayta ataw) – eki túsinik arasındaǵı jaqınlıqqa tiykarlanǵan uqsaslıq. Metonimiya − predmet hám qubılıslar arasındaǵı óz ara ishki hám sırtqı baylanıs tiykarında bir zattın ataması menen ekinshi zat ataması qayta atalıwı.

Frazema (grek. phrasis dizbek, birlik) – eki yamasa onnan artıq sózlerdiń dizbekinen dúzilgen , mánisi belgili bir sózge yamasa gápke teń keletuǵın, awıspalı mánide qollanılatuǵın birlik.

Metafora(grekshe. kóshiriw) – bir obiekt atın ekinshi obiektke uqsatıw tiykarında kóshiriw; koncepttuallastırıw túrlerinen biri. Metaforalar sóylewde sóz, birikpe, gáp hám tekst tárizinde sáwlelenedi.

Freym (angl. frame – sheńber ) – belgili bir ramkadan shıǵıp ketpew.

Antropometrika (grek. antropos adam, metreo ólshew ) – adam oylawınıń qanday dárejege jetkenligin bildirip keledi. Bul insan ómirin ólshew ushın tiykar bolǵan. Antropometriyanıń dáslepki kórinisleri 1800-jılları payda bolǵan.

Konnotaciya (lat. sopatatio, sopoto – qosımsha mánige iye bolıw) – til bilimindegi turaqlılıqqa iye bolǵan til birlikleriniń hár qıylı emotsionallıq túrleniwi.

Koncept (lat.conceptus.túsinik; S.A Askoldov – Alekseev termini) – 1.Kognitiv til biliminde:insan sanasınıń mental hám rúwxıy imkaniyatları, ónıń bilimi hám tájiriybesin sáwlelendiriwshi xabarlaw sisteması birligi.

2.Lingvokultorologiyada: mentallıq ózinsheligine hám de tillik kóriniske iye bolǵan,etnomádeniy ózinetánlik penen ajıralıp turıwshı jámaát sanası birligi.

3. Psixolingvistikada:insannıń biliw hám pikirlesiw iskerliginde júzege keletuǵın, onıń ruwxıyatı nızamliliqlarına boysınatuǵın háreketsheń perceptiv-kognitiv,effektiv sistema.

Konceptualizm (lat. sopseptus − pikir) – XX ásirdiń 70-jıllardıń basında Amerikada payda bolǵan kórkem hám ádebiy jónelis esaplanadı.

Simvol (grek. shártli belgi) – belgili bir kórinis, waqıyanı, predmetti hám sózdi basqa bir predmet, waqıyalardı bildiriwshi belgi.