Lingvistika yo’nalishi I kurs magistranti Erkinova Marhaboning Psixolingvistika fanidan taqdimoti. Mavzu: Nutq sifatlari

Ikkinchi darajali bo’laklar
Gap bo’laklarining darajalanishi
Gap bo’laklarining darajalanishi
Nutqda mantiqiylikka erishish uchun qo’llangan so’zlar bilan ularning
predmetlik ma’nolari mos bo’lishi lozim. Boshqacha aytganda, har bir so’z nutqda
qo’llanganda, o’ziga xos ma’nonigina ifodalashi zarur.
Gap bo’laklarining shakli va mazmuni o’rtasidagi munosabat
Sintaktik shakli deganda sintaktik butunlik sifatida uning sintaktik tomoni nazarda tutiladi
Mazmun tomoni esa uning sintaktik ma’no qismi hisoblanadi.
Demak gap bo’laklarining shakli va mazmuni o’rtasidagi munosabat aslida sintaktuk shakl va sintaktik ma’no o’rtasidagi munosabatni ifodalaydi
Nutqning ta’sirchanligi
Nutqning ta’sirchanligiga erishishda tilning tasviriy vositalari hisoblangan metafora, metonimiya, sinekdoxa, o’xshatish, epitet, takror va adabiy ko’chimlarning ham roli kattadir. Bulardan tashqari nutqda ta’sirchanlikni ta’minlash uchun maqollardan, matallar, hikmatli so’z va iboralardan, ayniqsa, frazeologizmlar, berilgan maqollar orqali o’quvchilar diqqatini darhol egalaydi. «Osmon yiroq – er qattiq» («Bemor»), «Otning o’limi – itning bayrami» («O’g’ri») va b.
So’z kuchidan yiqilur minbar ham, dor ham,
So’z birla chiqar indan ilon – murdor ham.
(Abu Shukur Balxiy)
Denotativ

• Ufimseva tomonidan kiritilgan obektiv borliq bilan bog’langan

Sintaktik

• Sintaktik ma’no morfologik ma’nolar asosida vujudga keladi.Morfologik ma’nolar sintaktik ma’nolar mundarijasini belgilayd

Morfologik

• Morfologik ma’no
• Morfologgik shakl esa farqlovchilik xususiyatiga ega.U harakat va holat ma’nosini ifoda etishga xizmat qiladi

Lisoniy va sintaktik qolip
LSQ umumiylik va nutqiy hosila alohidalik sifatida
LSQ mohiyat va nutqiy hosila hodisa sifatida