Lingvistik geografiya

Lingvistik geografiya

Tilshunoslik fanining har bir alohida til hodisasini tarqalish chegarasini aniqlaydigan

sohasi bo`lib, uning ham asosiy tekshirish obyekti dialektologiya singari dialekt hisoblanadi. Chunki dialekt tarixan tarkib topgan territorial birlikdir.

Tilshunoslikning bu yo`nalishiga ulkan hissa qo`shgan olimlar:

1.V.V. Reshetov,

2.Sh. Shoabdurahmonov,

3.А.G`ulomov,

4.S. Ibrohimov,

5.F. Abdullayev,

6. M. Mirzayev,

7.A. Aliyev

Lingvistik geografiya

Lingvistik atlaslar

Mos hodisalar

Innovatsiya markazi

Izoglossalar

Lingvisrik

geografiya

Areallar

Aralash zonalar

Irradiatsiya

Til landshafti

LINGVISTIK ATLASLAR- maxsus programma-so`roqlik asosida tayyorlangan, ma`lum til yoki shevalarga xos xarakterli xususiyatlarining tarqalish chegarasini aks ettiruvchi lingvistik kartalar tushuniladi.

MOS HODISALAR- umummilliy til strukturasining har xil dialektlardagi ishtiroki.

AREALLAR- mos hodisalar ayrim bo`laklarning lingvistik kartada tarqalish zonasini, ya`ni tilning dialektal farqlanishini anglatadi.

Izoglossa- mos hodisalarning u yoki bu a`zosi, bo`lagi tarqalgan eng chet nuqtalarni tutashtiruvchi chiziq.

Til landshafti- mazkur til uchun ma`lum bo`lgan izoglossalar yig`indisi va ularning shu til arealida joylashish xarakteri tushiniladi.

Innovatsiya markazi- u yoki bu til yoki sheva hodisasining markazi.

din- qo`shimchasi uyg`ur tilidan tarqalgan, innovatsiya marzakidan o`zbek shevalariga tarqalgan.

Irradiatsiya – hodisaning tarqalish tushunchasi bo`lib, arealning xarakterli belgilaridan biridir. Bir sheva unsurining boshqa sheva vakili tilida faollashuvi

Kartalashtirish - lingvistik geografiyaning asosiy vazifasi-til hodisalarining territoriyaga tarqalishini kartalashtirish va tadqiq qilish hamda shundan kelib chiqqan muammolarni hal qilishdan iborat. Ma`lumki, jonli tildagi har bir lingvistik hodisa o`zining tarqalish chegarasiga,o`z terretoriyasiga ega. Tovush o`zgarishi bir sheva yoki dialektga xos bo`lsa ham, baribir, territoriya jihatdan chegaralangandir.

sa:zi

sa:zo`

sa:zi

savzi

sa:zi

So`zъ

katabu

buvi

opa

apa

katopa

ena

Ayami (ka)

Ayami (ka)

Ayami ( ka)

Ayamdi (ga)

Ayami (ga)

Ayami (ka)

Bunday lingvistik kartalar quyidagi fanlarda ahamiyatli:

1.Tilshunoslikda

2.Geografiyada

3.Teatrshunoslikda

4.Kino sohasida

5.Adabiyotda

E`TIBORINGIZ

UCHUN

RAHMAT!