Lim vazirligi

V.S.Daxnovskiy va boshqalar (1991) tezkor - kuch va maxsus chidamkorlik sifatlarini rivojlantirishga yo’naltirilgan mashqlar bilan uzoq muddat mobaynida muntazam shug’ullanish natijasida kurashchilarning texnik-taktik mahorati hamda boshqa qobiliyatlari qanchalik sezilarli darajada shaqllanishi mumkinligini tadqiqot asosida isbot qilib berganlar. Voleybolda o’yin malakalarini samarali ijro etish uchun qo’l-qorin-bel mushaklari kuchi o’ziga hos ahamiyat kashf etadi. Stanodinamo-metriya uslubi bilan aniqlanadigan ushbu sifat
ko’rsatgichi 15-16 yoshli dzyudochilarda 142-182 kg ni tashkil etsa (V.S.Daxnovskiy va boshqalar), shu yoshdagi malakali voleybolchilarda bu ko’rsatgich 135,9-162-3 kg ga teng ekanligini tasdiqlagan. Kuch va tezkorlik - kuch chidamkorligi sifatlarini yosh sportchilarda juda extiyotkorlik bilan rivojlantirish zarurligi, katta yuklamaga ega mashqlar bilan bu sifatlarni zo’rma- zo’raki o’stirishga intilish salbiy oqibatlarga olib kelishi ehtimoldan holi emasligi alohida ta’kidlab o’tilgan.R.A.Piloyanni (1991) fikriga ko’ra, 8-9 yoshli bolalarda tezkor-kuch va chaqqonlik sifatlarining o’sishi kuzatiladi, tezkorlik va egiluvchanlik qobiliyati esa biroz susayadi. 11-12 yoshli bolalar mushg’ulotida tezkor-kuch va chaqqonlikni rivojlantirishga qaratilgan mashqlar hajmini ko’paytirish tavsiya etiladi, 13-14 yoshda - tezkorlik, chidamkorlik, 14-15 yoshda - egiluvchanlik va tezkor-kuchni rivojlantirishga oid mashqlar hajmini oshirish maqsadga muvofiq.
Ushbu fikrni V.F.Bashkirov (1987), V.P.Filin (1987)lar ham qo’llab quvvatlagan.A.A.Ruziev (1999) o’zining ko’p yillik tadqiqotlariga asosan shunday xulosaga keldiki, yosh kurashchilarning o’quv-mashg’ulot jarayonida o’rgatish yoki takomillashtirish bosqichlaridan qat’iy nazar umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlik masalasiga alohida e’tibor qaratish lozim.
Uning fikricha umumiy jismoniy tayyorgarlikka oid mashqlarning hajmi barcha bosqichlarda ham maxsus jismoniy tayyorgarlik mashqlariga nisbatan ustun bo’lishi kerak, lekin, tayyorgarlikning ikki ushbu turlari kurash turlari xususiyatiga muvofiqlashtirilgan bo’lishi darkor.

F.A.Kerimov (1996) kurashchilarni jismoniy sifatlarini baholash uchun quyidagi test mashqlarini tavsiya etgan:

• 
  Baland startdan 30 metrga yugurish;
  
• 
  Arqon o’zra oyoqlar yordamisiz chiqish (5m);
  
• 
  Qo’l-elka va bel mushaklari kuchini aniqlash;
  
• 
  2x800 metrga yugurish;
  
• 
  Katta tezlikda (20 s) manekenni ko’tarib tashlash.
  

Mualliflar o’z tadqiqotlari natijalariga asoslanib kurashchilarni 3 ta shartli guruhga ajratganlar: “tezkor - kuch” xususiyatli kurashchilar; maxsus chidamkorlik xususiyatiga ega kurashchilar va “universal” kurashchilar. F.A.Kerimov (2001) uzoq yillar davomida turli yoshdagi va malakaga ega kurashchilar ustida tadqiqotlar o’tkazish natijasida jismoniy sifatlarning texnik mahoratga va musobaqa jarayoniga to’g’ridan to’g’ri aloqador ekanligini ta’kidlaydi.
Uning fikricha, jismoniy sifatlar qanchalik yuqori darajada shakllangan bo’lsa sport mahorati shunchalik mukammal o’sib boradi.Yuqorida qayd etilgan ilmiy adabiyotlarning tahliliy sharhi shuni ko’rsatadiki, jismoniy tayyorgarlik malakali sportchilarni tayyorlashda eng muhim poydevor sifatida sport mahoratini samarali shakllanishida beqiyos omil bo’lib hisoblanadi.