Lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti b. T. Sаlimov, M. S. Yusupov, B. B. Salimov mikroiqtisodiyot

Nominal foiz stavkasi - bu joriy pul birliklarida ifodalangan jamg`armaga yoki ssudaga bo`lgan daromad normasi.
Real foiz stavkasi - bu o`zgarmas (ya′ni, inflyatsiya darajasiga ko`ra o`zgartirilgan) pul birliklarida ifodalangan jamg`arma yoki ssudaga

bo`lgan daromad normasi.

 -

Faraz

qilaylik,

i  nominal,  - real

foiz stavkasi

bo`lsin.

P  P

inflyatsiya darajasi sur`ati, ya′ni

 

10

^, bu yerda P0

- joriy narx

P0

darajasi; P1

- ma`lum vaqt o`tgandan keyingi (bir yildan keyingi) narx

darajasi.

Faraz

qilaylik,

qandaydir

joriy

qiymat

M0 berilgan

bo`lib,

u

bir

yildan keyin M1 bo`lsin. U holda M1  M0 1 i .

Pulning sotib olish kuchini aniqlaymiz. Bu yerda

M 0

P

hozirgi sotib

0

olish

M1

P ^-

kelajakda

sotib

olish

kuchi.

U

holda

kuchi;

M0 1  i

1

^M1





^M0

1

 .

Bundan real foiz

stavkasi

r

P

P 1

P

1

0

0

M1



M0

P

P

1  i

quyidagiga teng: ^ ^

1

0



^^1,, 11 1

 i.

M0

1  

^P0

320

Yoki:	 	i  		0,6  0,9	 0,16
				1 0,9
	1  
Inflyatsiya darajasi				(sur`ati)	kichik bo`lganda real foiz stavkasi

quyidagicha hisoblanishi mumkin:   i .
Umuman olganda, firmalarning talabi moddiy kapital ne`matga (uskuna, texnologik liniya) emas, balki vaqtincha bo`sh bo`lgan pul mablag`igadir. Ushbu pul mablag`ini moddiy kapitalga sarflab, ulardan foydalanish natijasida kelajakda oladigan foydaning bir qismini pul egasiga qaytarish kerak bo`ladi. Shuning uchun ham investitsiyaga talab, bu pul jamg`armasiga bo`lgan talab, foiz to`lovi esa qarzga olingan pulning narxidir.

Misol. Nominal stavka i  60%;  - real stavka;  - inflyatsiya darajasi;   90%.
Formulaga ko`ra quyidagini yozamiz: 1  1 0,9  1 0,6 , yoki real foiz stavkasi   15,8%.