Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov

Ko‘p omilli regression tahlil natijalari
41
 
Nomlanishi 
Natija 
1 O‘zgarmas miqdor, konstanta 
A 
2 Ko‘plik korrelyatsiya 
koeffitsiyenti
R 
2 Regressiya koeffitsiyenti 
b1, b2,... bk 
3 Prognozlash xatoligi 
Y 
4 Baholashning standart xatoligi 
Se yoki S 
5 Determinatsiya koeffitsiyenti 
R
2
6 F – taqsimot 
Sezilarli yoki sezilarsiz 
7 Regressiya koeffitsiyentilari 
uchun t- taqsimot 
Har bir 
x
-o‘zgaruvchi uchun 
sezilarli yoki sezilarsiz 
8 Regressiya koeffitsiyentining 
standart xatoligi 
Sb1, Sb2, ….Sbk, 
9 Erkinlik darajasi soni 
n-k-1
39
Шмойлова Р. А. Теория статистики. Учебник. – М., 2004. - С.230- 250. 
40
Turistik korxonalar faoliyatini taxlil kilishda ko‘llaniladigan matematik modellarning tiplari. IAK, Samarkand, 
2008. - B. 257-259.
41
Muallif tomonidan tayyorlandi. 
______________________ 

---

363 
Prognozlash tenglamasi parametrlarini topishning asosiy usuli 
K.F.Gauss tomonidan ishlab chiqilgan eng kichik kvadratlar usuli bo‘lib, 
erksiz o‘zgaruvchilarning tekislangan miqdorlardan farqining kvadratlari 
yig‘indisi eng kam bo‘lishiga asoslanadi. Bu 
eng kichik kvadratlar usuli
bo‘lib, chetlanishlar absolyut qiymatining minimal bo‘lishidir. Ya’ni,
(16) 
Parametrlarni prognozlashtirishda eng ko‘p o‘rganilgan va 
qo‘llaniladigan tenglamalar quyidagilar: 
Chiziqli tenglama – Y = 
a + b
1
 x
1
 + b
2
x
2
+ ….+b
n
x
n
; 
Parabolik tenglama – Y = 
a + b x + sx
2
; 
Giperbolik tenglama – Y =
 a + b/ x
; 
Logarifmik tenglama – Y = 
a + b
1
lnx1 + b
2
lnx2 +…..+ b
n
lnxn; 
Darajali tenglama – Y = 
ax
1
b1
x
2
b2
…x
n
bn
 . 
Investitsiyalar hajmi va omillar o‘rtasidagi bog‘liqlikni tahlil qi-
lishda nafaqat ko‘p omilli chiziqli tenglamalardan, balki zamonaviy 
kompyuterlarning amaliy dasturlar paketidan ham foydalanish mumkin. 
Investitsiyalar hajmiga ta’sir qiluvchi omillarni aniqlashda 
Samarqand viloyatidagi turistik xizmatlar bozorida 5-10 yildan 
buyon barqaror faoliyat olib borayotgan 25 ta turistik korxonalar 
faoliyati o‘rganildi. Ushbu omillar ushbu sub’ektlarning xo‘jalik 
faoliyati bilan bog‘liq parametrlarni o‘zida aks ettiradi (1-ilova).
Turistik korxonaning investitsion jozibadorligi soliq tizimi, 
aktivlar qiymati, mijozlar soni, xodimlarning malakasi kabi turli 
omillarga bog‘liq. Tadqiqotimiz natijasida turistik korxonaning 
turmaxsulot sotishdan daromadi, turfirma xarajatlari, soliq to‘lovlari, 
asosiy vositalar qiymati kabi asosiy omillar aniqlandi. 
6-jadval