Lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish

AMALIY MASHG’ULOT №4

1. 
   Mavzu: Xo’jalik shartnomalarini tuzish va samarasini xisoblash.
   

Ishdan maqsad:
1) Ishlab chiqarish korxonalarini ilg’or texnologiyalar bilan taьminlash asosini o’rganish.
Nazariy maьlumotlar.
“Val” sinfiga vallar, valchalar, o’qlar, barmoqlar va boshqalar kiradi. Vallar silliq, pog’onali va uch tomonida flantsali bo’lishi mumkin. Ular konstruktsion, uglerodli va legerlangan po’latlardan tayyorlanadi.
Vallar tayyorlashda zogotovka sifatida oddiy yoki yuqori aniqlikdagi prokat (donali va seriyali ishlab chiqarishda/, erkin bolg’alash yo’li bilan olingan pakovka) seriyali ishlab chiqarishda/ ishlatiladi. Yalpi va ko’p seriyali ishlab chiqarishda pog’onali vallarning zagotovkalari molot va preslarda shtanmplanadi.
Vallarning asosiy bazaviy yuzalari bo’lib, markaziy konussimon maxsus teshiklar xizmat qiladi. Bu yuzalar yordamida tashqi tsilindrik yuzalarga qora va toza hamda yuqori aniqlikda ishlov berish mumkin.
Kesish kuchlari katta bo’lgan xollarda /frezalash, sidirish/ markaziy teshiklardan tashqari o’rnatish bazalari sifatida ishlov beriladigan tsilindrik yuzalar ham ishlatiladi.
Uzun detallarga ishlov berishda / L=12d/ qo’shimcha o’rnatish bazalari sifatida bo’yinlar va lyunetlardan foydalaniladi. Markaziy teshik bo’yicha o’rnatilgan detalg’ o’zi markazlashdagi pokovkali patron, bahzida xomut yordamida aylantiriladi.
Birinchi bo’lib bajaralidagan operatsiyalar doimiy bazalarni belgilab beradilar:

1. 
   chekka sirtni yo’nish;
   
2. 
   markaziy teshik ochish; Qolgan operatsiyalarni quyidagi tartibda bajarish mumkin:
   
3. 
   Detalni o’ng so’ngra chap tomoniga tokarlik qora ishlov berish;
   
4. 
   Detalni ikki tomoniga tokarlik toza ishlov berish
   

Ko’p holarda tokarlik yarim avtomatlardan qora va toza ishlov berishlarni birlashtirish mumkin. Tanasi ichki bo’sh vallarga toza ishlov berish oldidan teshikni parmalash va teshikni qora yo’nib kengaytirish kerak:

5. 
   agar murakkab yuzalarni frezalash, sidirish yoki ekstsentrik joylashgan bo’yinlarni tokarlik ishlov berish zarur bo’lsa, detalni uchidagi bo’yinlari jilvirlash kerak;
   
6. 
   1≥12*d uzunlikdagi d <100 mm bo’lgan valni to’g’irlash kerak;
   
7. 
   Murakkab yuzalarni qora va toza ishlov berish: tishlarni va shlitsalarni ochish, kulachoklarni frezalash, teshiklarni yo’nib kengaytirish, eksyentrik bo’yinlarni tokarlik ishlash.
   
8. 
   Mayda teshiklarni parmalash, rao’vertkalash va rezhba ochish, val bo’yinlarida rezhbani ochish, shponka ariqchasini va kemtiklarni frezalash;
   
9. 
   1≥6*d uzunlikdagi d <100mm bo’lgan valni to’g’irlash kerak;
   
10. 
    Detalni to’liq yoki uni biron bir qismini termik ishlov berish
    
11. 
    1>6*d uzunlikdagi d<100mm bo’lgan valni to’g’irlash kerak;
    
12. 
    Ichki va tashqi yuzalarni qora va toza jilvirlash;
    
13. 
    Murakkab tashqi yuzalarni tashqi jilvirlash;
    
14. 
    Uzun detallarni to’g’irlash kerak;
    
15. 
    Yuqori aniqlikdagi yuzalarga ishlov berish; har xil ishlab chiqarish turlarida val ko’rinishidagi detallarni tayyorlash uchun qo’llaniladigan asosiy dastgoxlar;
    

1.jadval

Operatsiya mazmuni	Donalab va mayda seriyali ishlab chiqarishdagi dastgohlar	Ko’p seriyali va yalpi ishlab chiqarishdagi dastgohlar
1. Vallarni chekka sirtiga markaziy teshikka ishlov berish va markaziy teshinni parmalash	1) tokarlik dastgohlari / 1A616,16K20,1K625,1M63/ revolg’ver/ 1R318, 1R325, 1G325,1341/ 2) Frezalash dastgohi /chekka sirtni frezalash/ parmalash dastoxi / 2P125, 2N135/ yoki markazlovchi dastgohlar markazlash/	Ikki pozitsiyali yoki markazlari frezalash dastgohlari /FTS-1, MR-71M,MR-76M
2. Ketma-ket ikki tomonga tokorlik qora va toza ishlov berish.	Tokarlik revolg’ver dastgohlari / 1A616, 16K20, 1G325, 1M63, G341/ , shuningdek RPB dastgoxlari / 7123F3, 1734F3, 1751F3, 16B16F3,16P20M3F/.	Bir shpindelli ko’p keskichli tokrlik yarim avtomatlar /1712, 1A720, 1722, 1A703, 1708, 1713, 1712/ , ko’p shpindelli vertikal tokarlik yarim avtomatlar /1283, 1B284, 1K282/
3. Tana ichi bo’sh vallarni teshigini parmalab yo’nib beradi.	Parmalash va yo’nib kengaytiruvchi dasgohlar.	Ko’p shpindelli yo’nib kengaytiruvchi dastgoxlar /2712V, 2706V/.
4. Murakkab yuzalarga qora ishlov berish.	Tish frezalash dasgohlari /5K310, 5A312, 5K524, 5K32/	Ikki-sakkiz shpendilli tish frezalash va tish sidirish yarim avtomatlari./5245/
5. Murakkab yuzalarga toza ishlov berish.	Tish frezalash dastgohi /5K310, 5A312, 5K524, 5K32/	Tish frezalash va tish sidirish va shivenglash dastgoxlari /5712, 5702, 5A703/
6. Detal bo’ynidagi teshiklarni parmalash va razvertkalash.	Parma dastgohi /2A125, 2A135/	Ko’p shpindel kallakli parmalash va agregat dastgohlari /2S135, 2S150, 2150M, 2170M/.
7. Detalg’ ichki va tashqi yuzalarini jilvirlash.	Doiraviy jilvirlash, ichki jilvirlash dastgohlari /3B12, 3A110, 3A151, 3225, 3A227, 3A2285/.	Doiraviy jilvirlash , ichki jilvirlash , markazsiz jilvirlash dastgohi va yarim avtomarlar. /3M182, 3A184, 3185/.

Xulosa.
TSilindrsimon detallar simmetrik bo’lgani uchun plastik deformatsiyalash murakkab xisoblanadi. Va o’z navbatida maxsus dastgox moslamalari zarur bo’ladi. Bir necha usullarni taxlil qilishdan ko’rinib turibdiki dastgox moslamalarisiz ishlov berish jarayoni to’g’ri amalga oshmaydi.