Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

Skeleti. Suvda hamda quruqlikda yashovchilar sinfining tipik vakili baqaning skeleti quruqlikda yashovchi umurtqalilarga xos bir qator progressiv belgilarga ega (89-rasm).



B



89-rasm. Salamandra (A) va baqa (B) skeletining tuzilishi: 1-bo`yin umurtqasi, 2-tana umurtqalari, 3-qovurg’alari, 4-dumg’aza umurtqasi, 5-dum umurtqalari, 6-dum suyagi (urostil),
7-yelka kamari, 8-yelka suyagi, 9-tirsak suyagi, 10-bilak suyagi, 11-qo`shilib o`sgan bilak va tirsak suyaklari, 12-bilaguzuk, 13-kaft, 14-barmoq falangalari, 15-chanoq kamarining yonbosh suyaklari, 16-son suyagi, 17-katta boldir suyagi, 18-kichik boldir suyagi, 19-qo`shilib o`sgan kichik va katta boldir suyaklari, 20-tovon suyagi, 21-oyoq kaft suyaklari, 22-barmoq falangalari, r-barmoq rudimenti, I-II-III-IV-V rim raqamlari-barmoqlar tartibi.

Xususan, oyoqlarining tipik besh barmoqli tipda tuzilganligi, kamar va oyoq skeletlarining uchta gomodinam elementlardan shakllanganligi, chanoq kamarining o`q skeleti bilan bog’liq bo`lishi, bosh skeletining autostiliya tipda tuzilganligi, ya`ni tanglay - kvadrat tog’ayining bosh skeletiga qo`shilib ketganligi, til osti yoyining boshqa elementlarga aylanganligi, jabra qopqoqlarini butunlay, yoylarini esa qisman reduktsiyalanganligi va nihoyat, umurtqa pog’anasining bir necha bo`limlarga ajralganligi ularning progressiv belgilaridir.

Bosh skeletida suyaklarning kam bo`lishi, umurtqa pog’onasi bo`yin va quymich bo`limlarining kam taraqqiy etganligi, qovurg’alarining bo`lmasligi, dum umurtqalarining bitta suyak-urostilga aylanganligi, chanoq kamari yonbosh suyagining uzun bo`lishi va sakrab yurishiga moslanishi tufayli baqa oyoqlari skeletining quruqlikda yashovchi boshqa hayvonlarnikiga nisbatan juda boshqacha tuzilganligi, baqaning adaptiv belgilari hisoblanadi. Yuqorida aytib o`tilgan dumsiz amfibiyalar turkumi vakillari skeletiga xos belgilar ham suvda hamda quruqlikda yashovchilarning boshqa turkumlarida (dumlilar va oyoqsizlar) uchramaydi.
Umuman olganda, suvda hamda quruqlikda yashovchilarning skeleti boshqa to`rtoyoqli umurtqali hayvonlarning skeleti singari bosh skeleti, umurtqa pog’onasi (o`q skeleti) skeleti, erkin oyoqlar skeleti va ularning kamarlari skeletlariga bo`linadi.