Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

Faunani asrash va boyitish. Olimlarning hisoblaricha, oxirgi 300 yil ichida 120 tur sutemizuvchilar Yer yuzidan qirilib ketgan. Hayvonlarning kelajakda yo`qolib ketish xavfining oldini olish uchun 1966 yilda jamoatchilik tashabbusi bilan Xalqaro «Qizil kitob» tashkil qilingan. O`zbekiston «Qizil kitob»i birinchi marta 1983 yilda chop etilgan va bu «Qizil kitob»ga sutemizuvchilarning 22 ta turi kiritilgan edi. Hayoti xavf ostida qolgan yoki soni kamayib borayotgan hayvonlarni himoya qilishning eng samarali choralaridan biri qo`riqxonalar va buyurtmaxonalar tashkil etishdir. Hozirgi vaqtda MDHda 130 ta qo`riqxona bor, bu qo`riqxonalarning umumiy maydoni 8 mln gektarga etadi. 2003 yilda O`zbekiston Respublikasi «Qizil kitob»i II- jildi (hayvonot olami) chop etildi va bu «Qizil kitob» zoolog olimlarimiz tomonidan 2006 yilda qayta ishlanib nashr etildi.
O`zbekistonda uchraydigan 105 ta tur sutemizuvchilardan 23 ta turi va 1 ta kenja turi kamyob va yo`qolib borayotgan turlar hisoblanadi va bu turlar, 2006 yilda qayta to`ldirilib chop etilgan O`zbekiston Respublikasi «Qizil kitob»iga kiritilgan. Bularga uzun ignali tipratikan, kichik taqaburun, uzun dumli tunshapalak, oq qorinli o`qquloq, keng quloqli qat-qat lab, ko`k sug’ur, mitti qo`shoyoq, qo`ng’ir ayiq, Hind asalxo`ri, O`rta Osiyo qunduzi, sirtlon, gepard, qoraquloq, Turkiston silovsini, qoplon, Turon yo`lbarsi, ilvirs, Turkman quloni, xongul (Buxoro bug’usi), jayron, morxo`r (burama shoxli echki), ustyurt qo`yi (arqal), Buxoro qo`yi va Qizilqum arxari kiradi.
O`zbekistonda so`nggi yillarda biologik xilma-xillikni saqlab qolish borasida bir qancha jiddiy tadbirlar amalga oshirilmoqda. Ularni yanada jadallashtirish – kamyob va yo`q bo`lib ketayotgan hayvonlar muhofazasini kuchaytirishga hamda sonini tiklash maqsadida Respublikamizning turli hududlarida oltita tog’ (Hisor, Zomin, Kitob, Nurota, Surxon, Chotqol), uchta cho`l-to`qay (Qizilqum, Boday-To`qay, Zarafshon) qo`riqxonalari, ikkita milliy bog’ (Zomin, Ugom-Chotqol), to`qqizta buyurtmaxonalar (Arnasoy, Dengizko`l, Qoraqir, Qorako`l, Qarnabcho`l, Qo`shrabod, Sayg’oqli, Sarmish, Sudochye), ikkita tabiiy yodgorlik (Vardonze, Yozyovon) tashkil qilingan va ular hayvonot olamining majmuiy muhofazasiga, uning resurslaridan barqaror foydalanishga xizmat qilmoqda.
Nafaqat Respublikamizda, balki butun mintaqada yagona, kamyob hayvon-larni ko`paytirish, ularni saqlash va reintroduktsiya qilish bilan shug’ullanuvchi «Jayron» ekomarkazi ham alohida muhofaza qilinadigan hudud maqomiga ega. O`zbekistonga Amerika qit`asidan ondatra, nutriya va norka keltirilib iqlimlashtirilgan.