Lektsiyalar toplami

 
 
5.TEMA. 
XALIQ SAZ A`SBAPLARI ORKESTRININ` QURAMI. 
Joba: 
1. U`plep shertetug`in a`spablar topari. 
2. Urma-tarli a`spablar topari . 
3. Plektorli a`spablar topari. 
4. Urip shertetug`in a`spablar topari 
5. Tarli-tartqishli a`spablar topari
 
Orkestr sazendeler ja`ma`a`ti,muzika shig`armalarin birgelikte ha`m ha`r qiyli muzika 
a`spablarinda oynawshilar (basqasha aytqanda`-ha`r tu`rli muzika a`spablarinda birge muzika 
shig`armalarin atqariwshi sazendeler kollektivine-orkestr dep ataydi). Xaliq sazlari 
orkestrinin` toliq qurami negizinen bes topardan turadi.
1.
U`plep shertiletug`in a`spablar. 
2.
Tarli urip shertiletug`in a`spablar. 
3.
Plektorli a`sbaplar. 
4.
Urip shertiletug`in a`sbaplar. 
5.
Tarli tartqish penen shertiletug`in a`sbaplar.
Xaliq sazlari orkestrinin` qurami
1.
Kishi quramdag`i orkestr 47 adamg`a shekem. 

---

2.
Ortasha quramdag`i orkestr 70 adamg`a shekem. 
3.
U`lken orkestr 90 adamg`a shekem quramda boliwi talapqa muwapiq boladi.
Orkestrde qatnasiwshi sazendelerdin` sanina qaray kishi, ortasha, u`lken orkestr dep ataladi. 
Xaliq sazlari orkestrinde ha`r bir xaliqtin` milliy saz a`spablari tiykarg`i orindi iyeleydi. 
Xaliq sazlari orkestrilerine kerekli dep tabilsa basqa milletlerdin` muzika a`spablarida 
paydalaniladi. Ko`binese milliy xaliq sazlari orkestrlerine kerekli seslerdi aliw ushin, 
namalardin` jaqsi ha`m suliw esitiliwi ushin, simfoniyaliq orekstrde qollanilatug`in saz 
a`spablarinan- fleyta, pikkalo, litavra, tarel`ka, triugol`nik t.b. a`spablar menen qosa bayan-
akkardeon, gaboy-klarnet uqsag`an muzika a`spablar ko`birek qollanilip kiyatir. Bul muzika 
a`spablari orkestrdin` ha`r ta`repleme jag`imli da, ku`shli ha`m toliq shig`iwinda sheshiwshi 
a`hmiyetke iye. Xaliq sazlari orkestrinde kishi nay, nay, surnay, karnay,(surnay, kishi 
naydin` ornina gaboy, klarnet, bayan a`spablarinda qollanadi), chang prima, rubab prima, 
qashqar rubabi, avgan rubabi, duwtar al`t, duwtar bas, duwtar kontrabas, urip shertiletug`in 
a`spablardan doira, litavra h.t.b., girjek, girjek al`t, qobiz bas, qobiz kontrabas- uqsag`an 
a`spablar ken`nen qollaniladi.