Leksikologiya bilib oling. Leksikologiya

 
O´rgangani ilm - tolibi ilm kerak.
 
A) “Hayrat ul-abror” dostonida rostgo´ylikning foydasi haqida yozadi. (Navoiy)
 
B) “Dunyoning ishlari” asari muallifi. (O‘. Hoshimov)
 
C) “Boburnoma” memuar asarining ijodkori. (Bobur)
 
D) “Bulut”, “Baliq ovi” kabi she´rlaryozgan. (Mirtemir) 
LUG´ATSHUNOSLIK 
Bilib oling.
So´zlari alifbo tartibida joylashtirilgan, turlicha izohlar berilib, kitob shakliga 
keltirilgan to´plam lug´at deyiladi. Lug´atlarning turi ko´p. Masalan, so´zlarning to´g´ri yozilishi 
imlo lug´atida, ma´nosi izohli lug´atda, boshqa tildagi shakli tarjima lug´atida beriladi. Undan 
tashqari, ensiklopedik lug´atlar, sinonim, antonim, omonim, paronim so´zlar lug´ati ham bor.

---

Muallif: Fazliddin O‘taganov 
91 965 55 99 
383-mashq. Quytidagi xato yozilgan so‘zlarni 
“Imlo lug‘ati”
asosida to´g´rilab ko´chiring. 
Alangga(alanga), abadiiy(abadiy), butkil(butkul), voqia(voqea), ishtimoiy(ijtimoiy), 
qiziqgan(qiziqgqn), mikraskop(mikroskop), momaqaldiroq (Imlo bo‘yicha to‘g‘ri), 
mumkun(mumkin), muhum(muhim), nixoyat(nihoyat), ovinmoq(ovunmoq), prizdent(prezident), 
sovol-jovob(savol-javob), naqorat (Imlo bo‘yicha to‘g‘ri), holol(halol), xashorat(hasharot).
384-mashq.
 “O´zbek tilining izohli lug´ati”da
kitobga berilgan ta´rifni o´qing, izohli lug´at qanday 
bo´lishi haqida o´z fikringizni ayting. 
KITOB [arabcha: yozilgan, muqovalangan asar]: 1. Ma´lum matnli varaqlardan iborat, juzlab 
tikilgan, muqovalangan, hajmi 48 betdan kam bo´lmagan, bosma (qadimda qo´lyozma ham) asar. 
2. Umuman, ma´lum shaxs, voqea-hodisa va boshqalarga oid tugal, odatda, nashr etishga (kitob 
bo´lishga) mo´ljallangan asar.
Lug´at: 
juzlab 
- kitob varaqlarini mahkamlab tikmoq
385-mashq. A.Hojiyevning 
“0´zbek tili sinonimlarining izohli lug´ati”

kitobidan olingan parchani 
ko´chiring. So´zlarning izohiga e´tibor bering. 
Balandlamoq, yuqorilamoq, ko´tarilmoq, o´rlamoq. Baland (yuqori) tomon yo´nalmoq. 
Balandlamoq, yuqorilamoq so´zlarida shu ma´no aniq sezilib (ifodalanib) turadi. Ko‘tarilmoq, 
umuman, pastki nuqtadan tikkaga qarab yo´nalishni bildiradi. Baland (yuqori) tomonga qarab 
yo´nalish ma´nosi esa ma´lum so´z yoki boshqa vositalar yordamida reallashadi. 0´rlamoq kam 
qo´llanadi. 
386-mashq. 
Quyidagi so´zlarni 
“0´zbek tilining imlo lug´ati”
dan foydalanib, to´g´rilab ko´chiring. 
Albatda(___________), baddiy(___________), vofodor(__________), gramatika (___________), 
dasxat(_________), yetovlon(___________), jaxl(______), zahira(__________), ijot(_______), 
metir(_________), muomila(__________), oldamzot(__________).
Topshiriq
.
Matnni o´qing. 
Ko´pchilik Leonardo da Vinchi ismini eshitganida, uning mashhur surati “Mona Liza”ni yodga 
oladi. U iqtidorli rassom edi. Lekin u faqat rassomchilik bilan chegaralanib qolmagan. Leonardo 
doim bilim olishga chanqoq bola bo´lgan. Atrof olamni o´rganib, ko´rgan narsalarini chizib 
borardi. Tasavvurga boy yigit bo´lgan. Leonardoning yozuv daftarchalaridan birida parashutli 
odamning surati bor. Qizig´i shundaki, bu g´oya 300 yildan keyin hayotga tatbiq etilgan. 1783-
yilda fransiyalik uchuvchi yerga parashutda sakragan birinchi inson bo´lgan. Bundan tashqari, u 
mexanik odam — robotni loyihalashtirgan. Leonardoning roboti to´g´ri o´tira olardi, qo´llarini 
silkitardi, boshini qimirlatib, og´zini ochardi va yopardi.
 
Leonardo da Vinchi o´z davridan ilgarilab ketgan odam edi. 
388-mashq. Nuqtalar o´rniga zarur harflarni qo´yib daftaringizga yozing va imlosiga diqqat qiling. 
Ifti...or, iz...or, ta...bir, ta...qiqot, o´yinqaro..., b...yra, su...bat, sa...ovat.