.
“O´zbek tilining izohli lug´ati”
dan
foydalanib,
valiahd, bo´g´in, da´vat, da´vo,
yo´lamoq, yo´llamoq
so´zlarining ma´nosini yozing.
IMLO LUG'ATI
Bilib oling.
Imlo
(
orfografik) lug‘atida
tilimizdagi so'zlarning to‘g‘ri yozilishi ko‘rsatiladi. So'zlar
alifbo tartibida beriladi. Yurtimizda imlo lug'atlari bir necha bor nashr etilgan. Eng oxirgisi 2013-
yilda chop etilgan imlo lug'atidir. Unda 85000dan ortiq so'zning yozilishi qayd etilgan.
Topshiriq. Dialogni o'qing, fikr bildiring. Ajratilgan so'zlarning yozilishiga diqqat qiling.
—Do'stim, devoriy gazetaga maqola yozayotgan edim. Ba’zi so'zlarni yozishga qiynalyapman.
— Qanday aytsang, shunday yozavemnaysanmi? Baribir,
tahririyatimiz
a’zolari tekshirib,
keyin gazetani chiqarishadi-ku!
— Yo‘g‘-e, o'zimiz ishlatadigan so'zlarimizni ham bilmas ekan-da, deyishadi. Harakat qilganimni
uqtirolmayman,
“savodsiz ekan”, degan fikr qoladi ularda.
— Hadeb
so‘rayvermaysan-ku?
“O'zbek tilining imlo lug'ati” kitobing bormi?
— Yo'q, shu kitobni sotib olishim kerak.
— Uning bir necha xil
nashrlari
bor. Juda bo'lmasa, internetdan ham topsang bo'ladi.
— Rahmat, do'stim. To'g'ri yozish -
savodxonlik,
savodxonlik esa
madaniyatlilik
belgisi. Endi
shu kitobni o'zimga hamroh qilib olaman.
403-mashq. Quyidagi so‘zlarni bilimingizga va imlo lug‘atiga tayanib, to‘g‘rilab ko'chiring. (Davom ettiring)
Tasaruf(Tasarruf), momala(muomala), istirob(iztirob), ma’suliyat(mas’uliyat), ma’sud(mas’ud),
mutxish(mudhish), hayol(xayol), me’ros(meros), tadbiq(tatbiq), ta’qiqlamoq(taqiqlamoq), xatti
xarakat(_____________),
iftihor(_____________),
sumbula(_____________),
Istambul(_____________),
qorong'u(_____________),
kulgu(_____________),
sajdagox(_____________),
etibor(_____________),
milion(_____________),
mayishat(_____________),
qirg'ovil(_____________),
material(Imlo
bo‘yicha
to‘g‘ri),
atel’e(atelye), dorihona(_____________), mahsustrans(_____________).
Muallif: Fazliddin O‘taganov
91 965 55 99
404-mashq. Ushbu so‘zlarni ikki ustunga ajratib yozing. Birinchi ustunga to‘g‘ri yozilganlarini,
ikkinchi ustunga xato yozilganlarini ko‘chiring. Xato yozilgan so‘zlar yoniga to‘g‘ri shaklini yozib
qo‘ying.
Avg'oniston, istehzo, avf, ta’magir, kafolat, taasuf, jig'ibiyron, axloq, kish-kishlamoq, sovuqmijoz,
yukunmoq, inshoat, maslahatgo‘y, kasbkor, entsiklopediya, shovullamoq, baynalminal, jangovor,
naqarot, ochiqdanochiq, poyafzal.
istehzo
avg'oniston→afg'oniston
kafolat
avf→afv
jig'ibiyron
ta’magir→ tamagir
axloq
taasuf→taassuf
sovuqmijoz
kish-kishlamoq→kishkishlamoq
yukunmoq
inshoat→inshoot
maslahatgo‘y
kasbkor→kasb→kor
shovullamoq
entsiklopediya→ensiklopediya
baynalminal→baynalmilal
jangovor→jangovar
naqarot→naqorat
ochiqdanochiq→ochiqdan ochiq
poyafzal→poyabzal
405-mashq. Lug‘atdan foydalanib, testni yeching.
Imloviy to‘g‘ri yozilgan so'zlar qatorini belgilang.
A) asqatmoq, burg'ilamoq, mubohasa;
B) asqotmoq, burg'ilamoq, muboxasa;
C) asqatmoq, burg'ulamoq, mubahasa;
D) asqotmoq, burg'ilamoq, muboxasa.
Topshiriq. Matnni o‘qing. Nuqtalar o‘rniga qavs ichidagi to'g'ri yozilgan so‘zni qo‘ying, imlosiga
diqqat qiling.
O‘tgan asrlarda urushlar jahon tarixining tub (
burilishi
/burulishi) nuqtasi bo‘lgan bo‘lsa, hozirgi va
bundan keying o‘zgarishlar (
tabiiy
/tabiy) ofatlar, pandemiyalar ta’sirida yuzaga kelishi kutilmoqda.
Xususan, oxirgi o‘n yillikda viruslar tarqalishi orqasidan sodir bolayotgan pandemiyalar jahon
iqtisodiyotiga va odamlarning turmush tarziga jiddiy ta’sir o'tkazmoqda.
Amerikalalik taniqli epidemiolog Stefen Morz fikriga ko‘ra, Yerdagi 50000 turdagi umurtqali...
(jonzot/jonzod)
larning har biriga xos bolgan, ... (
tahminan, taxminan),
20 xildagi virus mavjud.
Biologlarning fikricha, yuqumli kasalliklar qo‘zg‘atuvchisi bo‘lgan viruslarning tarqalishi qator
Muallif: Fazliddin O‘taganov
91 965 55 99
sabablar bilan bog‘liq. Shulardan biri insonlar tomonidan... (
sinashda
,
sinashta)
bo‘lmagan
yovvoyi hayvonlarning iste’mol qilinishidir. Shuningdek, o'rmonlarning yo‘q qilinib, yerlarning
o'zlashtirilishi ham tabiatda yashirinib...
(yotgan, yotkan)
viruslarni yuzaga chiqarmoqda. Iqlim
isishi natijasida eriyotgan tog‘ muzliklarida millionlab yillardan buyon saqlanib qolgan viruslar
ham qayta uyg'onmoqda.
Mutaxassislarning fikricha, insonlarning tabiatga nisbatan tajovuzkorona munosabati
o'zgarmasa, virusli epidemiyalar insonlarning yashashi uchun jiddiy tahdid bo‘lishi mumkin.
410-mashq. Quyidagi so'zlarning imlosiga e’tibor qilib, daftaringizga ko'chiring. 0
‘
qituvchingiz yordamida
ma’nolarini izohlashga harakat qiling.
Ortopediya, nevrologiya, multimedia, konsepsiya, strategiya, konstitutsiya, delegatsiya, biologiya,
aksioner, advokatura, operatsiya, paleolit, prokuratura, servis (korxona), shpris, eksponat,
elektropoyezd.
412-mashq. Berilgan so'zlarni ikki ustunga ajratib yozing. Imlosiga diqqat qiling. Xatolarni tuzatib, jadvalga
joylang. (Mustaqil ishlang)
O'rin bosar, issiq mijoz, tabrik noma, taklif noma, sher yurak, ming oyoq, yangi yo‘l, foto apparat,
kun bo ‘yi, shu yoqdan, to‘q sariq, kundan kunga.
Do'stlaringiz bilan baham: |