Lekciya Kirisiw. Pánniń maqseti hám wazıypası

Aymaqtıń arxitektura-landshafttın bahalaw.

Aymaqtıń arxitektura-landshafttın bahalaw. Qalanıń rejelik dúzilisi, kóklemzar aymaqlar kompozitsiyasına ámeliy kirisiwi, qalanıń arxitektura-landshafttı sheship beredi.

Qurılıs aymaǵın arxitektura-landshafttı úyreniw menen qalanıń arxitektura-joybarlıq kompoziciyasın, onıń arxitektura ansambllerin jaratıwda rejelik dúzilisi hám aymaqtıń tábiiy jaǵdayların óz-ara uygınlastırıw ushın zárúrli bolıp esaplanadı. Bunda landshaft birlikleriniń shegaraları anıqlanadı (landshaft hám podlandshaft), aymaǵınıń perspektiv kórnisleri ushın tiykarǵı kóriw toshqaları belgilenedi, landshaft elementleriniń hár qıylılıǵı talıqlanadı (kóklemzar, ashıq aymaqlar uyǵınlıǵı, jıldıń hár qıylı máwsimde ósimlik qaplamasınıń reńi hám taǵı basqa).

Arxitektura ámeliyatında landshaftlardıń xarakteri hám túrlerge ajıratıw metodikası islep shıǵılǵan. Landshaft-estetik tárepten úyrenip shıǵıwda tórt tiykarı landshaftqa bólinedi. Bular toǵay jaylaw-kól, dáriya boyında hám mádeniylestirilgen (egiletuǵın )egin túrleri bar bolǵan landshaftlar. Óz náwbetinde landshaftlar jabıq, yarım ashıq hám ashıq landshaftlarǵa bólinedi.

Aymaqtıń ayrıqsha ajıralıp turatuǵın landshaft jerleriden tómendegilerdi kórsetiw múmkin.

-ózine tán relef hám ósimlik qaplamına iye bolǵan jerler;

-ózine tán arxitektura-rejelik kórnisine yamasa qurılmalar aymaǵınıń qurıwǵa iye bolǵan ljeoler;

-sulıw mánzereli kórnislerde( kóriniw toshqaları) iye bolǵan aymaqlar;

-parkler, araldaǵı qımbatlı toǵaylar, arxitektura estelikleri x.t.b.

Qala aymaǵın izertlewde tiykarǵı tabiat faktorlarınıń jaylasıw ornı,kórnisin anıqlaw kerek. Ósimlikler menen qaplanǵan aymaqta toǵay hám kóklemzar aymaqların móljellew maqsetke muwapıq. Kóklemzar aymaqlardıń tábiiy quramı hám sıpat darejesi anıqlanıw múmkin.

Ulıwmalastırılǵan kórniste relef balent-pasligi, oypatlıq hám jarliklar, ajratıwshı aymaqlar, tekis ushastqaları hám batpaqlıqlar, hámme suw xáwizleri kórsetiliwi hám ózlestiriw ushın qolaylı hám qolaysiz aymaqlar ajratılıwı kerek.

Qımbatlı landshaft sıpatlarına iye bolǵan aymaqlardı kórsetiw hám esapqa alıw áhmiyetli bolıp esaplanadı. Bunday aymaqlarǵa tómendegilerdi mısal keltiriwimiz múmkin:

-qala silieti yamasa panoramasın belgilewshi landshaftlar;

-suw xáwizleri, qala parkleri hám baǵların joybarlaw ushın qolay bolǵan aymaqlar.

-tábiiy sharayatların bayıtıw ushın salmaqlı imkaniyatqa iye bolǵan landshaftlar;

-duzlıq dárejesi joqarı yamasa basqa egin egiw ushın qolaysiz aymaqlardaǵı egin egiwge jaramlı topıraqqa  iye bolǵan aymaqlar;

-qurǵaq aymaqlarda joqarıraq ıǵallıq darejesi hám ıǵallanbaǵan topıraqqa iye bolǵan aymaqlar saqlap qalınıwı kerek.

Aymaqtıń abzallıq tárepleri menen birge estetik tárepten kórimsiz aymaqlar hám ob’ektler anıqlanıp, keyingi tuwrılanıw ushın imkaniyatlar úyrenip shıǵıladı hám rekonstruksiya jumısların (kóklemzarlastırıw, jarıqlardı bekkemlew,artıqsha suwlardı qurıtıw yamasa suw menen táminlew) ámelge asırıw kózde tutiladı.

Aymaqtıń tábiiy sharayatların izertlew processinde alınǵan materiallardı úyrenip shıǵıp, qalanı arxitektura-landshaft kóz qarasınan bahalawdıń joqarıda keltirgen qásiyetleri bar landshaft sxeması dúziledi.