’lchashning fizikaviy asoslari mustaqil ishi

Yorugʻlik interferensiyasi
- 
ikkita yoki bir nechta yorugʻlik toʻlqinlarining qoʻshilishi natijasida 
yorugʻlik nurlanishi energiyasining fazoda qayta taqsimlanishi (qarang 
Interferensiya
); toʻlqin 
interferensiyasining xususiy holi. Yo. i. ekran yoki b. sirtda yorugʻ yoki qorongʻi yoʻllar yoki 
dogʻlar (monoxromatik yorugʻlik uchun) yoxud rangdor qismlar (oq yorugʻlik uchun) 
yonmayon joylashgan holda koʻrinadi. Yo. i. 17-asrdaI. Nyuton tomonidan tadqiq qilingan 
boʻlsada, uning korpuskulyar nazariyasi ushbu xrdisani tushuntira olmadi. Uni 19-asr boshida 
T. Yung va O. Frene.tar toʻlqin hodisa sifatida nazariy talqin qilib berdilar. Doimiy faza farqi 
sharoitida, yaʼni kogerent yorugʻlik dastalarining qoʻshilishi natijasida vujudga keluvchi, 
fazoda kuchaygan va susaygan intensivliklarning mu
ntazam almashinuvidan iborat boʻlgan 
Yo. i. eng kengtarqalgan 
— statsionar interfere n siya dir. Yo. i. turlari asosan yorugʻlikning 
kogerent dastalarini hosil qilish usullari bilan bogʻliq. Yorugʻlikning kogerent dastalarini hosil 
qilishning ikki usuli: t
oʻlqin frontini boʻlish usuli va amplitudani boʻlish usulidan keng 
foydalaniladi. Toʻlqin frontini amplitudaviy boʻlish tuzilmalarida birlamchi manbaning 
nurlanishi optik muxitlarning yarim shaffof boʻlinish chegaralari bilan boʻlinadi. Mac, sovun 
pufaklar
i, suvdagi yogʻ pardalarida shunday tur Yo. i. vujudga keladi. Bu hollarning bar 
chasida ikkita sirtdan qaytgan yorugʻliklarning interferensiyasi xreil boʻladi. Amplitudani 
boʻlish usuli interferometrlarda keng qoʻllanilib, unda toʻlqin maydonlari maxsus yarim shaffof 
koʻzgular vositasida boʻlinadi. Yuqoridagi ikki nurli interferensiyadan tashqari, koʻp nurli Yo. 
i.lar ham mavjud. 
Fabri 
— Pero interferometri
 
koʻp karrali qaytuvchi nurlarda ishlasa, 
difraksiya panjaralari va Maykelson eshelonlari koʻp elementli davriy tuzilmalarga 
asoslangan. Yo. i.dan yorugʻlikning spektral tahlilida, masofalar, burchaklar va tezliklarni aniq 
oʻlchash hamda refraktometriyada keng qoʻllaniladi. Yo. i. golografiya asosini tashkil qiladi. 
Lazer
 
kogerent
 
nurlanish
 chiqaruvchi 
elektr
-
optik
 qurilmadir. Atama 
inglizcha
 "laser" 
qisqartmasidan kelib chiqib,